Xamza oo maanta
Muqdisho ka furay shirweyne muhiim ah
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane
Xamza Cabdi Barre ayaa maanta furay shir looga hadlayo Doorka Culimadu ay ku
leeyihiin taaba-gelinta nabadda iyo dib-u-heshisiinta.
Ra’iisul Wasaaraha oo ka hadlay furitaanka shirweynahan ayaa xusay in
culimada Soomaaliyeed ay laf dhabar u yihiin baraarujinta bulshada iyo
ciribtirka afkaarta qalafsan ee Khawaarijta.
Mudane Xamza ayaa carrabka ku adkeeyey sida ay muhiim u tahay in
aqoonyahannada Soomaaliyeed ay hormuud uga noqdaan difaaca dalka iyo
dabargoynta fikradaha argagixisada.
Sidoo kale wuxuu ra’iisul wasaaraha
Ayaa hoosta ka xariiqay in dhibaatooyinka kala duwan ee Soomaaliya dib u
dhigay lagaga gudbi karo wadashaqeyn buuxda oo ay yeeshaan shacabka, culimada,
indheer-garadka iyo dowladda.
Wuxuu si gaar ah ugu baaqay culimada in ay doorkooda ka qaataan
dib-u-heshiisiinta, xasillinta, dowlad-dhiska iyo dhammeystirka dastuurka.
Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegay in argagixisada laga wiiqay dhowr jiho oo
ay kamid yihiin dhinacyada ciidanka, dhaqaalaha iyo fikirba, taas oo horseedday
in deegaanno iyo dhul ballaaran oo ay ku dhibaateyn jireen shacabka
Soomaaliyeed maanta ay xor yihiin, inta harsanna weli lagu sii raad-joogo.
Midowga Yurub oo taageero dhaqaale ah siinaya DF Soomaaliya
Midowga Yurub ayaa ku dhawaaqay €89.5 Milyan oo Yuuro ah, oo €20 milyan oo
ka mid ah loogu talagalay in lagu taageero miisaaniyadda dowladda Soomaaliya ee
la meel mariyay.
Guddoomiyaha Midowga Yurub ee iskaashiga caalamiga ah Marwo Jutta
Urpilainen ayaa tiri “Midowga Yurub wuxuu iskaashi adag la leeyahay Soomaaliya.
Maalgelintan waxaan ugu talagalnay in aan wax kaga qabano dowlad dhisidda
Soomaaliya, annagoo eegayna mudnaanta siyaasadeed iyo khataraha imaan kara.‘‘
Somaaliya oo ka mahad celisey
Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ee Soomaaliya, Abshir
Cumar Jaamac ayaa ka mahadceliyay taageeradan Midowga Yurub, isagoo sheegay
inay tani xoojinayso iskaashiga Midowga Yurub iyo Soomaaliya, iyo in la sii
horumariyo dhaqaalaha Soomaaliya iyo dadaallada dib-u-dhisidda dowladnimada.
Taageeradan uu ku dhawaaqay Midowga Yurub, ayaa ku soo beegantay, iyada oo
xalay golaha wasiirrada Soomaaliya ay meel mariyeen ku talo galka miisaaniyadda
dowladda ee 2024.
Miisaaniyadda dowladda ayaa gaartay hal bilyan oo dollar. Dowladdu waxay
sheegtay inuu jiro koror ku yimid dhinaca dakhliga gudaha.
Soomaaliya oo sheegay inay diyaar u yihiin gurmad gaarsiinta Gaza
Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Musiibooyinka Qaranka, Maxamuud Macallin
Cabdulle oo la hadlayay boqolaal dadweyne oo isugu soo baxay xuska qarixii 29
October 2022-kii ayaa sheegay in Hay’addu iyo shacabka Soomaaliyeed diyaar la
yihiin in dhaqaatiir iyo gar-gaar kale la gaarsiiyo magaalada Gaza marka la
furo marinka Rafax ee xuduudda Falastiin iyo Masar.
“Hay’adda Maareynta Musiibooyinka waxay ku talagashay hadii la furo marinka
Rafax ee Masar inay u diri doonto gar-gaar ummadda Soomaaliyeed laga qaaday,
waxaa diyaar ah dhaqaatiir, waxaana geyneynaa kaalmo loogu gurmanayo walaalaha
reer Gaza” ayuu yiri guddoomiye Maxamuud Macallin Cabdulle
Mudane Maxamuud Macallin Cabdulle ayaa Yahuudda ku tilmaamay kuwa arxan
daran oo xasuuqaya shacabka magaalada Gaza, isagoo sheegay in ay lamid yihiin
gumaadka khawaarijta ay shacabka Soomaaliyeed ku hayso.
Cadowga Khawaarijta ee inta nagu gumaadayo iyo kan Yahuudda ee Gaza
gumaadayo waa isku mid”.
Dhimashada ilaa iyo hadda ayaa kor u dhaaftay 7700 Shahiid oo 3195 caruur
yihiin, iyadoo Israel loogu baaqay in xasuuqa ka socda halkaas joojiso balse
diiday, waxaana teegeero aan gabasho lahayn la garab istaagay dalalka reer
galbeedka.
Madaxweyne Xasan oo Midowga Yurub hordhigay dalab muhiim ah
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh
Maxamuud oo ku sugan magaalada Brussels ee dalka Belgium ayaa halkaas uga
qayb-galay shirka Midowga Yurub iyo dalalka soo koraya.
Madaxweynaha ayaa khudbad uu ka jeediyay shirka wuxuu kaga hadlay hindisaha
dowladda federaalka Soomaaliya ee ku aaddan in deeqaha binu-aadantinimo iyo
gargaarka deg-degga ah ee Midowga Yurub.
Waxa uu ka dalbaday Midowga Yurub in kaalmada bini’aadanimo ee siiso
Soomaaliya loo beddelo mashaariic horumarineed iyo maalgashi, si dalkeenna u
gaaro isku filnaasho gudaha ah, ama ugu yaraan uga maarmo ku tiirsanaanta
kaalmo caalami ah.
Guulaha ay gaareen ciidanka dalka
Tan iyo bishii Luulyo 2022, Ciidanka Amniga Soomaaliya ayaa ku guuleystay
in ka badan 80 degmo in ay ka xoreeyaan argagixisada Al Shabaab,” ayuu yiri
madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.
“Magaalo-xeebeedyada sida Xarardheere, waxaan dib u soo celinay
waxbarashadii tooska ahayd muddo toban sano ah kaddib anagoo dib u habeyn ku
sameynay dugsiyada iyo macallimiinta. Carruurtan hadda waxay heleen fursad
cusub oo mustaqbal ifaya oo ku hagaya rajo wanaagsan iyo horumar.”
Madaxweynaha Soomaaaliya oo bilihii lasoo dhaafay saldhiggissu ahaa
magaalada Dhuusamareeb ee xarunta maamulka Galmudug, ayaa tan iyo markii dib
loo soo doortay hoggaaminayay dagaal ka dhan ah Khawaarijta Al-Shabaab.
wada hadal dhax marey Midowga Yurub iyo Soomaaliya
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka ah ee Soomaaliya, Xamza Cabdi
Barre, ayaa maanta oo Arbaca ah kulan la qaatay Safiirka Midowga Yurub ee
Soomaaliya, Karin Johansson.
Kulanka oo ka dhacay xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya ayaa intii uu
socday waxaa looga hadlay xoojinta xiriirka iskaashi ee Soomaaliya iyo Midowga
Yurub.
Berri ayaa mahadcelin iyo bogaadin u jeediyay Midowga Yurub taageerada
joogtada ah ee ay la garab taagan yihiin dowladda federaalka Soomaaliya, sida
lagu sheegay warsaxaafadeed ka soo baxay xafiiskiisa warbaahinta.
Yurub oo kufaraxsan guulaha ciidamada somaliya
Safiirka ayaa dhankeeda xaqiijisay in Midowga Yurub ay ka go’an tahay
taageerada Soomaaliya, si gaar ahna diiradda loo saaro xasilinta goobaha laga
saaray Al-Shabaab.
Midowga Yurub iyo Soomaaliya oo wada
hadal dhax marey
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane
Xamsa Cabdi Barre, ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay Safiirka Midowga Yurub
ee Soomaaliya Karin Johansson oo ay ka wada hadleen xoojinta iskaashiga iyo
xiriirka ka dhaxeeya Soomaaliya iyo Midowga Yurub.
Ra’iisul Wasaaraha ayaa Midowga Yurub uga mahadceliyey taageerada
dhinacyada kala duwan leh ee ay siiyaan Soomaaliya, isaga oo hoosta ka
xarriiqay muhiimadda ay leedahay xoojinta taageerada ku aaddan dhinacyada
amniga, xasillinta, horumarinta adeegyada bulshada iyo kobcinta dhaqaalaha.
Midowga Yurub oo amaanay
ciidamada somaliya
Danjire Johansson ayaa sheegtay in Midowga Yurub uu sii wadi doono
taageeradooda Soomaaliya, iyada oo intaa raacisay in xilligan Midowga Yurub
kaalin muhiim ah ka qaadan doono barnaamijka xasillinta deegaannada laga
xoreeyey Khawaarijta.
Guddoomiyaha hay’adda Maareynta Musiibooyinka Qaranka, mudane Maxamuud
Macallin Cabdulle, ayaa kulan u jeedkiisu yahay xoojinta gargaarka
bini’aadannimo la qaatay Safiirka Shiinaha u fadhiya Soomaaliya Mr Fei
Shengchao.
Guddoomiyaha SoDMA ayaa uga mahad-celiyey dowladda Shiinaha kaalintooda
wax-ku-oolka ah ee ay ka gaysanayaan wax ka qabashada mushkiladda abaaraha,
fatahaadaha iyo guud ahaan musiibooyinka bani’aadannimo ee dalkeenna ka jira.
Hay’adda SoDMA ayaa hormuud u ah dadaalllada loogu diyaar garoobayo
cimillada El-nino oo laga yaabo in ay saameeyo ilaa hal milyan oo qof oo ku
nool dalka.
Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Yuusuf
Xuseen Jimcaale (Madaale), ayaa maanta dhagax dhigay dhismaha wadda Laami ah ee
isku xirto Isgoosyada Fagax iyo Xaawa Casir ee Degmada Kaaraan oo lagu dhisi
doono iskutashiga dadweynaha Kaaraan iyo barnaamijka dalkaaga ku dhiso hal
dollar.
Munaasabada dhagax dhiga dhismaha waddadaan waxaa goob Joog ka ahaa
Guddoomiye ku-xigeenka howlaha guud ee maamulka Gobolka Banaadir Mudane Xasan
Maxamed Jimcaale, Maamulka degmada, Saraakiil iyo qeybaha bulshada.
Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Magaalada Muqdisho Mudane Yuusuf
Xuseen Jimcaale (Madaale) ayaa tilmaamay in ay sii socon doonan talaabooyinka
lagu horumarinayo biicda iyo kaabayaasha dhaqaalaha ee Caasimadda, isaga oo ugu
baaqay bulshada in ay jeeb kooda furaan si loogu guuleysto hirgalinta
mashaariic hor leh.
Duqa Caasimadda oo ay ka go’antahay dib u dhista waddooyinka ayaa dib usoo
celiyay mashuurca dalkaaga hal dollar ku dhiso oo uu hore u bilaabay isla
xiligii ow ahaa Duqa Caasimadda.
Imaaraadka Carabta ayaa ku baaqay in Soomaaliya laga taageero si kor loogu
qaado adkeysigeeda marka la eego isbeddelka cimilada, isagoo tilmaamay in dalka
Afrikaanka ah ay la kulmaan musiibooyin joogto ah oo ka dhasha isbeddelka cimilada,
kuwaas oo ay ka mid yihiin abaaro soo noqnoqda oo saameeya sugnaanta cuntada
iyo kordhinta faqriga, iyo fatahaadihii ugu dambeeyay. taasoo ku qasabtay in ku
dhow rubuc milyan qof inay qaxaan.
Imaaraadku waxa uu ku yidhi, bayaan ka hor Golaha Ammaanka oo ay dhiibtay
Marwo Ambassador Lana Nusseibeh, oo ah ergeyga joogtada ah ee dalka u fadhiya
Qaramada Midoobay: “Dhacdooyinkani waxa ay sii kordhinayaan xaaladaha
bini’aadantinimo ee awalba adag, waxaanay noqon karaan sabab colaadeed.”
Waxa ay tilmaamtay in Imaaraadka Carabta ay ka taageerayaan dowladda
Soomaaliya si ay uga qeyb qaataan yareynta baahiyaha bini’aadantinimo ee ka
jira gudaha dalka, iyadoo ku micneysay in mudadii u dhaxeysay 2018 ilaa 2023 ay
Soomaaliya kaalmeysay lacag dhan 197 milyan oo dollar.
Waxay sii wadataa: "Caqabadaha degdega ah ee Soomaaliya wajahaya waa
inaysan naga mashquulin inaan diiradda saarno horumarka waara ee dalka ee
mustaqbalka fog."
Danjire Lana Nusseibeh, ayaa sheegtay in dhowrkii sano ee la soo dhaafay,
in kasta oo ay jiraan dhibaatooyin badan, haddana Muqdisho ay caddaysay inay
tusaale cajiib ah u tahay adkeysiga iyo suurtagalnimada iskaashiga gobolka iyo
kan caalamiga ah.
Waxay tiri: “Waxaan jeclaan lahaa inaan caddeeyo taageerada aan siineyno
shacabka Soomaaliyeed iyo dowladooda federaalka ah, iyo labadaba Xafiiska
Qaramada Midoobay ee Taageerada Soomaaliya (UNSOM) iyo Isbaheysiga Afrika ee
Taageera Soomaaliya La-dagaalanka Argagaxisada (ATMIS). Waad ku mahadsan
tahay dadaalkooda wadajirka ah, inkastoo caqabadaha dalka uu wajahayo,
Soomaaliya waxay sii waddaa safarkeeda sare ee dhiirigelinta ah."
Waxay ku baaqday in la sii wado dagaalka lagula jiro argagixisada, iyadoo
xustay in Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ciidanka Xoogga dalka
Soomaaliyeed ay muujiyeen sida ay uga go’an tahay in Xarakada Al-Shabaab ay ka
saaraan guud ahaan dalka.
Waxa ay tilmaantay in cid kasta ay garwaaqsan tahay in dhaq-dhaqaaqyada
Argagixisadu ay weli khatar weyn ku yihiin Soomaaliya iyo guud ahaan Gobolka
Geeska Afrika.
Weriye ayaa Al-shabaab ku dileen weerar ismiidaamin ah oo ka dhacay
maqaayad ku taalla Muqdisho, taasoo ah mid kale oo muujinaysa baahida loo qabo
in la feejignaado, sida uu sheegay safiirka.
Waxay tiri: Bilihii la soo dhaafay, oo ay ku hanjabayeen howlgallada
ciidamada dowladda Soomaaliya, Xarakada Al-Shabaab waxay kaga jawaabtay
dhibaatooyin badan, waxayna tilmaantay in tallabada xigta ee lagula dagaalamayo
Al-Shabaab ay caddahay, taasoo loo baahan yahay Istaraatiijiyad la isku
dubariday oo lagu taageerayo howlgalka socda ee lagu ilaalinayo Soomaalida,
isla markaana lagu caawinayo dowladda Soomaaliya si ay u gaarto xasillooni ku
aaddan guulaheeda gobolka.
Roobab xoogan oo Xalay ka da'ay gudaha iyo daafaha Magaalada Baledweyne ee
xarunta gobolka Hiiraan ayaa sababay in guryahooda ay ka barakacaan qoysas
farabadan oo daganaa Xaafadaha Kooshin iyo Xaawa taako.
Roobabka ayaa socday ku dhawaad 6 saacadood oo xiriir ah, waxaana ka
dhashay daadad xoogan oo kusoo rogmaday xaafadaha Kooshin iyo Xaawa taako ee
magaalada Baledweyne.
Dadka degan Xaafadaha Kooshin iyo Xaawa taako, gaar ahaan laamaha Kutiimbo
iyo Dhagax jibis ayaa Xalay saqdii dhaxe mar qura kusoo toosay guryaha oo ay u
dhex ceegagaan biyo aad u fara badan, waxaana dadkaasi gurmad biyaha looga
samatabixiyay u sameeyay dhalinyarada magaalada Baledweyne.
Xaalada ayaa waxay sii adkaatay markii daadadka soo rogmaday roobka ay
waaweyn meel ay ka galaan Wabiga madaama kanaalka biya xireenka kiliga Dhagax
jibis oo loogu tala galay biyaha daadka kasoo rogmada iney wabiga ku xareeyaan
uu ahaa mid xirna, hayeeshee waqti dambe oo ay daadku dadku barakaciyeen lagu guuleystay
in la furo irdaha kanaalka Dhagax jibis.
Si kastaba ha ahaatee daadkan ka dhashay roobabka Xalay waqtiga badan da'ay
ayaa sii kordhinaya cabsida ay shacabka ku dhaqan magaalada Baledweyne ka
qabaan inuu fatahaad ka geysto wabiga Shabeelle gudaha magaalada Baledweyne.
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane
Xamsa Cabdi Barre, ayaa xafiiskiisa ku qaabilay Danjiraha cusub ee Dowladda
Sweden u qaabilsan Soomaaliya, Joacim Waern.
Waxayna ka wada hadleen xiriirka iyo iskaashiga ka dhaxeeya labada dal,
dardargelinta mashaariicda horumarineed ee ay Sweden ka taageerto Soomaaliya
iyo arrimo kale oo ku qotoma danaha labo geesoodka ah.
Ra’iisul Wasaaraha ayaa uga mahadceliyey Dowladda Sweden taageerada ay
siiso Soomaaliya, waxuuna ku booriyey dowladda Sweden in ay gacan ka geysato
qorsheyaasha mudnaanta u leh dowladda, sida xasillinta deegaannada laga
xoreeyey kooxaha Khawaarijta ah.
Dhankiisa, Danjiraha Boqortooyada Sweden ayaa muujiyay sida uu ugu faraxsan
yahay in uu dalkiisa ku matalo Soomaaliya, wuxuuna bogaadiyay xiriirka iyo
iskaashiga labada dal, isaga ballanqaaday inuu ku dadaali doono sidii loo sii
horumarin lahaa xiriirkaas.
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane
Xamsa Cabdi Barre ayaa soo xiray Aqoon is-weydaarsiga Hannaanka Jiheynta
Dowladnimada Casriga ah ee Soomaaliya oo saddexdii maalmood ee u dambaysay ka
socday Caasimadda Muqdisho.
Ra’iisul Wasaaraha ayaa ku adkeeyey Golaha Wasiirrada in ay ficil u
beddelaan aqoonta iyo waayo aragnimada casriyeynta dowladnimada ee madasha lagu
soo bandhigay, taas oo ay ka qeyb qaateen khuburada hormarinta dowladnimada ku
taqasusay.
Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa xusay in shacabka iyo dowladda
Soomaaliyeed ay awoodaan in ay ka gudbaan caqabadaha amniga, kala qeybsanaanta,
musuqmaasuqa iyo saboolnimada, isagoo sheegay in qorshahan qaran uu yahay
jidkii inagu hagi lahaa rumeynta himilooyinka dowladnimo iyo in aan la tartanno
dhiggeena.
“Safarka loo galayo isbeddelka iyo horumarka dowladnimada casriga ah waxa
uu u baahan yahay ka go’naansho wadareed oo mug leh, iyadoo Soomaaliya ay
galeyso marxalad cusub, waxaanan ku boorrinayaa qof kasta oo idinka mid
ahi in uu isbaddelka uga qeyb qaato si daacadnimo leh”.
Aqoon is-weydaarsiga Hannaanka Jiheynta Dowladnimada Casriga ah ee
Soomaaliya oo soconayey muddo saddex maalmood ah, ayaa waxaa qeyb ka ah
dhammaan xubnaha Golaha Wasiirrada, khubaro caalami ah iyo madax aqoon durugsan
u leh horumarinta iyo casriyeynta dowladaha.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa soo
dhaweeyey ciidammada Soomaaliya ee ka soo laabtay dalka Ereteriya, kaddib
markii uu tababar socday muddo shan sano ah.
Isagoo xusay in ciidamadu ay dalka dib ugu soo laabteen si ay u xoojiyaan
dadaallada lagu ciribtirayo argagixisada, wuxuuna yiri “ geesinimadooda waxay
iga buuxinaysaa iimaan, sida qof kasta oo Soomaali ah, in ay soo dhowdahay
xoreynta dalkeena hooyo si loo helo nabad waarta”.
Madaxweynaha oo khudbad u jeediyay askartaasi ayaa sheegay inuu aad ugu
faraxsan yahay dadaalka ay muujiyeen iyo sida ay ugu dhabar adaygeen
dhibaatooyinka ay soo mareen, wuxuuna u ballan qaaday inuu siin doono fasax
kooban oo bil ah si ay ula midoobaan asxaabtooda iyo qoysaskooda.
Dowladda Soomaaliya ayaa ballan qaaday in ay abaal-marin siin doonto si ay
uga mahadceliso dadaalka ay sameeyeen, waxaana ay taasi ku micneysay in ay
muujineyso sida ay uga go’an tahay daryeelka ciidamadeeda iyo doorka muhiimka
ah ee ay ku leedahay ilaalinta danaha qaranka.
Dalka aan walaalaha nahay ee Imaaraatka Carabta ayaa door sharaf leh oo
wanaagsan ku leh Soomaaliya, taasoo ka tarjumaysa xoojinta xiriirka wanaagsan
ee ka dhaxeeya labada dal ee walaalaha ah, kaasoo lagu tilmaamo mid soo jireen
ah oo soo jireen ah oo soo jiray waqtiyo fog. waxa ay ka mid noqotay dalal fara
ku tiris ah oo u ogolaaday muwaadiniinta Soomaaliyeed in ay galaan dhulkeeda
kadib markii ay Soomaaliya soo gashay foornada, dagaaladii sokeeye ee dhacay
1991-kii,
kaas oo muwaadiniin badan oo Soomaali ah u sahashay in ay nolol wanaagsan
ka helaan Imaaraadka, waxa ay sidoo kale qaabishay ganacsato iyo ganacsato
Soomaaliyeed, sidaasna ay ku soo gashay. Ganacsato badan ayaa fursad u helay in
ay shirkadahooda aas aasaan, dibna u bilaabaan ganacsigoodii ganacsi, taasoo
saameyn wanaagsan ku yeelatay Soomaaliya.
Imaaraadku wuxuu ka qayb qaataa mashaariic badan oo bini'aadantinimo iyo
horumarineed oo uu ka fuliyo Soomaaliya. Kaas oo faa’iido u leh ummadda
Soomaaliyeed; Marka laga soo tago xiriirka diblumaasiyadeed ee ka dhaxeeya
labada dal oo horumar la taaban karo ka gaaray mudooyinkan dambe, waxaana
daliil u ah booqashooyin rasmi ah, howlo diblumaasiyadeed iyo kulamo iyo
heshiisyo ay kala saxiixdeen.
Imaaraatka Carabta ayaa lagu tiriyaa dalka ugu badan ee ka qayb qaata
mashaariicda bini’aadantinimo ee Soomaaliya,waxana ay sameysteen buundo cirka
iyo badda ah si ay u gaarsiiyaan kumanaan tan oo raashin ah si loogu gurmado
dadka Soomaaliyeed ee ay abaaruhu saameeyeen,waxaana shixnadihii ugu dambeeyay
ee ay usoo direen Soomaaliya ay yimaadeen. saaran markab sida gargaar
bini’aadantinimo oo lagu qiyaasay ilaa 1,000 tan oo agab ah,
markabkan ayaa ku soo xirtay dekedda magaalada Muqdisho bartamihii bishii
March ee sanadkii 2023, waxaana dowladda Soomaaliya lagu wareejiyay hay’adda
Maareynta Musiibooyinka Qaranka ee Soomaaliya iyadoo ay goobjoog ka ahaayeen
Imaaraadka. Safiirka u fadhiya Soomaaliya Mudane Axmed Juma Al Rumaithi.
Kooxda shanta ah ee Soomaaliya ayaa kulankoodii afaraad ku yeeshay
magaalada Ankara ee caasimadda dalka Turkiga, waxaana ka soo qeyb galay wakiilo
ka kala socday dalalka Turkiga, Soomaaliya, Qatar, Imaaraadka Carabta,
Ingiriiska iyo Mareykanka.
Kulanka ayaa diiradda lagu saaray amniga iyo xasilloonida Soomaaliya,
waxaana dalalkii ka qeyb galay kulanka ay bayaankooda ku caddeeyeen in dowladda
Federaalka Soomaaliya ay si buuxda u garab taagan tahay dadaallada lagu
xaqiijinayo amniga iyo xasilloonida dalka oo dhan.
Waddamadan ayaa bogaadiyay dadaallada dowladda Soomaaliya ay kula jirto
Al-shabaab, iyagoo si weyn uga hadlay howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya,
horumarka laga gaaray dib-u-habeynta laamaha ammaanka Soomaaliya, iyo
tallaabooyinka xiga ee lagu horumarinayo. .
Ugu dambeyn, dalalka ayaa xaqiijiyay inay sii wadi doonaan taageerada ay
siinayaan Soomaaliya si loo yareeyo khatarta Al-shabaab, isla markaana gabi
ahaanba laga qaado cunaqabateynta hubka ee saaran.
Isgoysyada taariikhda oo leh saldhigyo dhalaalaya oo mugdi ah, Imaaraadku
wuxuu u taagan yahay taageerada Soomaaliya, taageeradiisa barwaaqadiisa iyo
xoojinta dhibka uu ku jiro.
Imaaraatka Carabta ayaa lagu tiriyaa taageerayaashii ugu horeeyay ee
Soomaaliya sodonkii sano ee lasoo dhaafay, maadaama gacmaheeda cadaanka ah ay
isugu geeyeen hubkooda bini'aadantinimo ee dhinacyada waxbarashada, caafimaadka
iyo horumarka.
Dadaalka Imaaraadku waa uu sii socdaa si wanagsan ayuuna u fidinayaa
baahida loo qabo dadka Soomaaliyeed ee ay abaaruhu saameeyeen. Gargaarka kuma
koobna cunto iyo sahay oo keliya, balse waxaa la ballaariyay oo lagu daray
dawooyin iyo agab caafimaad oo degdeg ah
Imaaraatka Carabta oo adeegsanaya hay’adahooda samafalka iyo hay’adaha
samafalka, ayaa kaalin weyn ka qaata taageeridda Soomaalida si looga gudbo...
Xaaladaha bani'aadamnimo, iyada oo loo marayo barnaamijyo bani'aadamnimo
iyo horumarineed oo kala duwan, oo ku salaysan mas'uuliyadda bani'aadamnimo ee
ka saaran dadka Soomaaliyeed ee walaalaha ah.
Maalgashiga Imaaraadka ee Soomaaliya ayaa ka qeyb qaadanaya abuurista
fursado shaqo oo ay helaan dadka Soomaaliyeed
Mudane Sheikh Shakhbut bin Nahyan Al Nahyan Wasiiru Dowlaha Dowladda
Imaaraatka Carabta ayaa ka qeyb galay shirkii afaraad ee Kooxda Shanta Sano ee
Soomaaliya, kaasi oo ka dhacay Magaalada Ankara ee Caasimada Dalka Turkiga,
iyadoo ay ka soo qeyb galeen Wakiilo ka socda Dowladda Federaalka
Soomaaliya. Soomaaliya, Dawladda Qatar, Jamhuuriyadda Turkiga, Maraykanka, iyo
Ingiriiska.
Kulankan ayaa ujeedadiisu tahay sidii looga wadahadli lahaa sidii kor loogu
qaadi lahaa iskaashiga gobolka iyo isku xirka xaaladaha taagan ee la xiriira
arrimaha Soomaaliya.
Intii uu socday kulanka, Imaaraadka waxa ay caddeeyeen inay ka go’an tahay
inay taageeraan Soomaaliya, ayna sii wadayaan dadaallada ay ku doonayaan inay
ku horumariyaan xasilloonida, amniga iyo horumarka dalka.
Kulankan ayaa ku soo beegmaya iyadoo uu sii socdo shirkii saddexaad ee
kooxda shanta sano ee soo socota, kaasoo lagu qabtay dalka Qatar bishii June ee
la soo dhaafay.
Shir heer sare ah oo heer wasiir ah ayaa maanta oo Talaado ah lagu qabtay
magaalada Muqdisho, kaasoo ay furtey Wasaaradda Haweenka iyo Xuquuqul Insaanka
iyo wakiillada Midowga Afrika u qaabilsan Carruurta ee Soomaaliya, waxaana
looga hadlay daryeelka iyo xuquuqda carruurta.
Kulanka oo ay si wada jir ah u soo qaban qaabiyeen Dowladda Federaalka
Soomaaliya, Midowga Afrika, Gargaarka Bani’aadantinimo ee Jarmalka iyo Save The
Children ayaa diiradda lagu saaray ansixinta Axdiga Xuquuqul Insaanka iyo
Daryeelka Carruurta ee Afrika.
Kulanka ayaa waxaa ka qeyb galay mas’uuliyiin ka kala socday dhowr
wasaaradood oo ka tirsan xukuumadda federaalka Soomaaliya oo ay horkaceysay
wasaaradda haweenka iyo xuquuqul insaanka, wakiilka Midowga Afrika u qaabilsan
arrimaha carruurta ee Soomaaliya iyo mas’uuliyiin kale.
Dalka aan walaalaha nahay ee Imaaraatka Carabta ayaa Soomaaliya ku leh door
wanaagsan oo sharaf iyo karaamo leh, taasoo ka tarjumaysa xoojinta xiriirka
wanaagsan ee ka dhaxeeya labada dal ee walaalaha ah, kaasoo lagu tilmaamo inuu
yahay mid ku qotoma taariikho iyo waqtiyo fog.
Imaaraadku waxa uu ka qayb qaataa mashaariic badan oo bani’aadantinimo iyo
mid horumarineed oo laga fuliyo Soomaaliya. Kaas oo faa’iido u leh ummadda
Soomaaliyeed; Marka laga soo tago xiriirka diblumaasiyadeed ee ka dhaxeeya
labada dal oo horumar la taaban karo ka gaaray mudooyinkii u dambeeyay
Imaaraatka Carabta ayaa lagu tiriyaa dalka ugu badan ee ka qeyb qaata
mashaariicda bini’aadantinimo ee Soomaaliya, waxa ay sameysteen buundo cirka
iyo badda ah si ay u gaarsiiyaan kumanaan tan oo sahay cunto ah si loogu
gurmado dadka Soomaaliyeed ee ay abaaruhu saameeyeen
Dowladda Imaaraatka Carabta ayaa tobankii sano ee u dambeeyay waxa ay
Soomaaliya ka fulisay mashaariic horumarineed oo kala duwan, waxaana
mashaariicdaas ka mid ah Iskoollo iyo xarumo caafimaad oo ay ka hirgeliyeen
gobollo ka tirsan Soomaaliya,
Madaxweynaha dowladda federaalka Soomalaiya, Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa
gelinkii dambe ee shalay booqasho shaqo ku tagay Magaalada Asmara ee dalka
Eritrea.
Madaxweyne Xasan iyo wafdigiisa ayaa markii ay ka soo degeen garoonka
diyaaradaha ee magaalada Asmara waxaa si diiran ugu soo dhaweeyay Madaxweyne
Isaias Afwerki.
Kulankoodii ugu horeeyay oo ay ku yeesheen Aqalka Madaxtooyada, Madaxweyne
Isaias Afwerki iyo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si qoto dheer uga wada
hadlay xoojinta xiriirka labada dal iyo sidoo kale horumarinta gobolka ee
danaha labada dal.
Labada mas’uul ayaa sidoo kale isla soo qaaday sidii loo dar dar gelin
lahaa fulinta qodobadii ay ka wadahadleen iyo heshiisyadii ay ku gaareen
shirarkii hore.
Dalka Ereteriya waxaa tababar gaar ah ku qaadanaya qaar ka mid ah Ciidamada
Qalabka Sida ee Soomaaliya.
Warar aanu helnay waxay sheegayaaan in madaxweyne Xasan Sheikh uu doonayo
in si degdeg ah dalka loogu soo celiyo ciidamada Eritrea ku sugan, si ay uga qeyb
qaataan dagaalka ay dowladdu kula jirto kooxda Alshabaab.
Tiro kamid ah ciidamada Eritrea oo horey dalka loogusoo celiyay ayaa ku
geeriyooday intii uu socday wajiga koowaad ee howgalka ka dhanka ah Alshabaab.
Soomaaliya ayaa aad u danaynaysa in ay taageerto oo ay xoojiso xiriirka
wanaagsan ee ay la leedahay wadamada caalamka, gaar ahaan kuwa Carabta oo ay ka
tirsan tahay, gaar ahaan markii uu dhawaan talada dalka la wareegay Madaxweyne
Xasan Sheekh Maxamuud oo dadaal dheer u galay sidii uu ula xiriiri lahaa
dhinacyada kala duwan ee Carabta, si kastaba ha ahaatee,
Arrinta cajiibka ah ayaa ah nooca qarsoodiga ah ee lagu garto xiriirka
Soomaaliya iyo Imaaraadka Carabta, kaasoo ahaa safarkii ugu horreeyay ee
madaxweynaha cusub ee Soomaaliya uu ku tago safarkiisii ugu horreeyay ee
dibadda ka dib markii loo doortay madaxweynaha dalka.
Imaaraatka Carabta ayaa safka hore kaga jira wadamada taageera Soomaaliya
iyo xasiloonideeda iyagoo dhameystiray guulihii siyaasadeed ee taariikhiga ahaa
ee ay ku muujinayeen guulihii laga gaaray doorashadii madaxtinimada ee dhawaan
dhacday. Imaaraadku waxa uu aad u jeclaystay in uu marqaati ka noqdo wakhtigan
taariikhiga ah ee muhiimka u ah taariikhda Soomaalida
Hindisaha bini’aadantinimo ee Imaaraatka Carabta iyo gacmihiisa
deeqsinimada leh ee ay ka wadaan meelo kala duwan oo caalamka ah ayaa ka qeyb
qaatay xoojinta xiriirka Soomaaliya iyo Imaaraatka iyadoo loo marayo taageerada
Imaaraadku uu siiyo Soomaaliya kaalmada uu daneynayo in uu siiyo dadka
Soomaaliyeed si ay uga gudbaan dhibaatooyinka nolosha iyo wajahaan
dhibaatooyinka abaaraha iyo saameyntooda. Imaaraadku waa waddankii ugu
horreeyay ee ka jawaaba baaqa murugada leh
Xiriirka Soomaaliya iyo Imaaraatka ayaa soo noqday mid soo jireen ah,
waxaana labada dal ay ka mideysnaayeen ka qeyb galka aasaaskii ururka
iskaashiga Islaamka sanadkii 1969-kii, sidoo kale waxaa labada dal ka
dhex-maray heerarkii siyaasadeed ee kala duwanaa ee soo maray dalka.
Ra’isul Wasaaraha Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya, mudane Xamza Cabi Bare
iyo Guddoomiyaha Gobolka Banaadir Ahna Duqa Muqdisho, Yuusuf Xuseen jimcaale
(Madaale) ayaa maanta xariga ka jaray Waddada Taleex oo dhawaan uu maamulka
Gobolka Banaadir dib udhis ku sameeyay, isaga oo kaa shanaya maamulka Degmada
iyo bulshada degaanka.
Sidokale, Xarigjarkan waxaa goob joog ka ahaa Guddoomiye ku-xigeenka Amniga
iyo Siyaasada Maamulka Gobolka Banaadir, Guddoomiye ku-xigeenka howlaha guud ee
maamulka gobolka Banaadir, Guddoomiyaha Degmada Hodan iyo qeybaha bulshada
rayidka.
Guddoomiyaha Gobolka Banaadir Yuusuf Xuseen jimcaale (Madaale) ayaa ugu
horeeyn munaasabadda ka sheegay in maamulka Gobolka uu ahmiyad gaar ah siinayo
dib udhiska waddooyinka Caasimadda iyo horumarinta bilicda magaalada.
Ugu daneyntii Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, ayaa
sheegay in dhismaha waddooyinka halbowlaha ah ay kor u qaadayaan, Nabadda, Ganacsiga
iyo Horumarka kala duwan Caasimadda.
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xamsa
Cabdi Barre, ayaa xafiiskiisa ku qaabiley Danjiraha Dowladda Isku-tagga
Imaaraadka Carabta ee Soomaaliya,
Axmed Juma Al Rumaithi, iyagoo ka wada hadlay xiriirka iskaashi ee ka dhexeeya
labada dal iyo sidii loo sii joogteyn lahaa.
Ra’iisul Wasaare Xamsa ayaa Dowladda Imaaraadka uga mahadceliyey taageerada
dhinacyada badan ee ay u fidiso Soomaaliya, gaar ahaan dhanka amniga,
horumarinta dhaqaalaha iyo arrimaha bini’aadamnimada.
Danjire Al Rumaithi ayaa mahadcelin ka dib, wuxuu Xukuumadda #Danqaran ku
bogaadiyey horumarrada ay ka sameysay dhinacyada sugidda amniga iyo dowlad
wanaagga, wuxuuna adkeeyey sida ay Imaaraadka uga go’an tahay sii joogteynta
taageerada uu siiyo Soomaliya.
Danjire Al Rumaithi, ayaa ugu dambeyntii Ra’iisul Wasaare Xamsa soo
gaarsiiyey casuumaadda shirka Isbeddelka Cimilada ee COP 28 oo ka dhacaya dalka
Imaaraadka bisha DECEMBER 2023.
Wasiirka Wasaaradda Waxbarashada iyo Tacliinta Sare ee Xukuumadda
Federaalka Soomaaliya, Faarax Sheekh C/qaadir, La-taliyaha Maxkamadda
Boqortooyada, ayaa la kulmay Kormeeraha Guud ee Xarunta Gargaarka iyo Gargaarka
ee Boqor Salmaan, Dr. Abdullah bin Abdulaziz Al-Rabiah. .
Intii uu socday kulanka oo ka dhacay xarunta xarunta ee Riyaad ayaa looga
hadlay arrimo quseeya arrimaha gargaarka iyo arrimaha bini’aadantinimada,
waxaana looga hadlay horumarrada mashaariicda ay Xaruntu ka fuliso Soomaaliya.
Wasiir C/qaadir ayaa si kal iyo laab ah uga mahad celiyay gargaarka iyo
mashaariicda bini’aadantinimo ee ay Boqortooyada soo marsiisay xarunta
dalkiisa, isagoo xusay waxqabadka xirfadeed ee xarunta iyo sida ballaaran ee ay
u gaarsiiso caalamka.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa magaalada Dhuusamareeb ee
xarunta maamulka Galmudug kula kulmay siyaasiyiin waaweyn oo kasoo jeeda
Koonfur Galbeed.
Siyaasiyiintan oo ay ka mid yihiin Gudoomiyayaal hore ee Baarlamaanka ayaa
gaaray Degmada Doosmareeb, si ay u muujiyaan taageerada ay u hayaan dadaalada
uu Madaxweynaha Soomaaliya ugu jiro la dagaalanka Al-Shabaab, isla markaana ay
ka wadahadlaan xaaladda siyaasadeed ee dalka guud ahaan, gaar ahaana Maamulka
Koonfur Galbeed.
Siyaasiyiinta dalbanaya doorashada Koonfur Galbeed, ayaa xaqiijiyay inay ka
go’an tahay inay qaataan doorkooda ku aadan sidii dalka looga xoreyn lahaa
Xarakada Al-Shabaab, gaar ahaan deegaanada Koonfur Galbeed.
Madaxweynaha ayaa dhankiisa ka codsaday siyaasiyiintii uu la kulmay in ay
ka go’an tahay midnimo, wada tashi iyo tanaasul si loo xaliyo khilaafaadka si
loo gaaro Soomaaliya oo ka xor ah argagixisada.
Siyaasiyiintan ayaa qeyb ka ahaa heshiis ay wada gaareen iyaga iyo
Madaxweynaha Maamulka Koonfur Galbeed, C/casiis Leftagrin, bishii hore ee
February, heshiiskaas oo ay garwadeen ka ahaayeen
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh
Aadan Madoobe, si xal looga gaaro xiisad siyaasadeed Maamulka Koonfur Galbeed
ayaa ka jiray, waxayna ku heshiiyeen in muddo hal sano ah loogu kordhiyo
Maamulka Leftagriin, hase ahaatee,
iyadoo xilligan uu sii dhamaanayo, waxay
dalbanayaan in la fuliyo waxyaabihii lagu heshiiyey, lana qabto doorashooyinka
Baarlamaanka iyo Madaxweynaha gobol.
.jpeg)
