Golaha Ammaanka ayaa Khamiista soo socota yeelanaya fadhi ay uga hadlayaan
arrimaha Soomaaliya
Golaha ayaa lagu wadaa inuu yeesho kulan gaar ah Khamiista soo socota,
iyadoo ergayga gaarka ah ee xog-hayaha guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan
Soomaaliya, Catriona Ling ay soo jeedin doonto warbixin ku saabsan xaaladda guud
ee Soomaaliya iyo Qaramada Midoobay. Dadaalka Qaramada Midoobay ee lagu
taageerayo xasilloonida iyo horumarka dalkaas.
Ergeyga Gaarka ah ee Midowga Afrika u jooga Soomaaliya ahna Madaxa Ergayga
Ku Meel Gaarka ah ee Midowga Afrika “Atmis” Danjire Mohamed Al-Amin Soueif ayaa
ka qeyb galaya shaqada kalfadhiga ee xaaladda Soomaaliya.
Kennedy McCain oo ah Agaasimaha Guud ee Hay’adda Cunnada Adduunka ayaa
sidoo kale Golaha Ammaanka u gudbin doona warbixin ku saabsan xaaladda
sugnaanta cunnada ee Soomaaliya, gaar ahaan meelaha ay sida aadka ah u
saameeyeen dhaq-dhaqaaqyada kooxaha hubeysan.
Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa la filayaa inuu u safro
magaalada New York si uu golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay uga warbixiyo
qorshaha kala guurka ee Soomaaliya, sida ay ilo xog ogaal ah sheegeen .
Booqashada Madaxweyne Maxamuud ayaa ku soo beegantay iyadoo ay soo
cusboonaatay dadaallo lagu dalbanayo in Qaramada Midoobay laga qaado
cunaqabateynta hubka ee saaran Soomaaliya tan iyo 1992-kii.
Mas’uuliyiinta ayaa rajeynaya in madaxweynaha uu ka warbixiyo horumarka
laga gaaray qorshaha kala guurka ah ee ciidamada Afrika ay si tartiib tartiib
ah uga baxayaan Soomaaliya, isagoo sidoo kale carabka ku adkeeyay guulihii laga
gaaray dib u dhiska ciidamada Soomaaliya.
Ka bixitaanka ciidamada Midowga Afrika ee ku meel gaarka ah ee Soomaaliya
(ATMIS) ayaa qeyb ka ah qorshaha guud ee dowladda Soomaaliya ay ku dooneyso in
ay si buuxda ula wareegto arrimaha amniga qaranka iyo in la sameeyo hay’ado
amni oo isku kalsoon oo awood u leh in ay dalka ilaaliyaan.
Dowladda Soomaaliya ayaa ku adkeysaneysa in qaadista cunaqabateynta hubka
ee saaran muddo ka badan sodon sano ay muhiimad weyn u leedahay horumarka iyo
xasiloonida Soomaaliya.
Dadka u dooda in xayiraadda la qaado ayaa ku doodaya in mamnuuciddaasi ay
caqabad ku tahay awoodda dalka uu si wax ku ool ah ula dagaallamo fallaagada
iyo khataraha kale ee ammaanka.
Madaxweyne Maxamuud ayaa laga filaa in uu sameeyo kiis adag oo ku saabsan
dib u eegista cunaqabateynta hubka, isagoo muujinaya horumarka laga gaaray dib
u habeynta laamaha amniga iyo kordhinta tayada ciidamada amniga Soomaaliya.
Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa labo kulan la kala
qaatay guddiga la socodka dib-u-eegista iyo hirgelinta Dastuurka iyo guddiga
madaxa-bannaan ee dib-u-eegista iyo hirgelinta Dastuurka.
Kulamadaas ayaa diiradda lagu saaray muhiimadda
dhammeystirka dastuurka KMG uu u leeyahay xasilloonida iyo geeddi-socodka
dowlad dhiska Soomaaliya.
Xubnaha Labada Guddi ee Dastuurka ayaa Madaxweynaha uga
warbixiyey howlaha uga qabsoomay dib-u-eegista iyo latashiyada Dastuurka ay
wadaan ee ku qotoma in khubarada sharciga iyo qeybaha bulshada Soomaaliyeed
laga qeyb-geliyo.
Guddiyada ayaa Madaxweynaha ka balan qaaday inay si degdeg
ah u dhameystiri doonaan habraaca loogu gudbinaayo Labada Aqal ee
Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, si ay waajibaadkooda uga gutaan.
Madaxweynaha oo kulammadan uu ku wehlinayey Ra’iisul
Wasaaraha Soomaaliya Xamse Cabdi Barre ayaa sheegay in heshiisyadii Golaha
Wadatashiga Qaranku gaareen ay xal u yihiin caqabado badan oo ku xeeran
dib-u-eegista iyo dhammeystirka dastuurka.
Dhankiisa Ra’iisul Wasaare Xamse Cabdi Barre ayaa soo
bandhigay balanqaadyo ku saabsan sida Xukuumadda Soomaaliya ay u fududeynayso
wixii shaqo farsamo ah oo la xiriira dhameystirka dib u eegista dastuurka
dalka.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa gabagabadii kulamadaan
wuxuu ku bogaadiyey xubnaha labada guddi howlaha u qabsoomay.
Sidoo kale wuxuu kula dardaarmay dardar-gelinta qabyo-tirka
dastuurka, dadaal dheeri ahna ay ku bixiyaan sidii
Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ay u yeelan lahayd dastuur dhammeystiran oo
dalka ka saara xasillooni darrada siyaasadeed
Madaxweynaha Soomaaliya
Xasan Sheekh Maxamuud oo tan iyo dib doorashadiisii waqti xooggan galiyay
safarro uu ku marayo waddamada daneeya arrrimaha Soomaaliya ayaa maalmaha soo
aaddan u socdaali doona dalka Maraykanka.
Sida aan xog ku helnay Madaxweyne Xasan ayaa Maraykanka kaga qeyb gali
doona shir madaxeedka Hoggaamiyeyaasha Dalalka Africa iyo Mareykanka (The
U.S.-Africa Leaders’ Summit) kaas oo December 13-15, 2022 ka qabsoomi doona
Washington.
Shirkaan oo ay ka qeyb galayaan ku dhawaad 50 hoggaamiye iyo saraakiil
sarsare oo ka socda dalalka Afrika ayaa diiradda lagu saari doonaa dhowr
arrimood sida; xoojinta ballan-qaadka Maraykanka iyo Afrika ee dimuqraadiyadda
iyo xuquuqda aadanaha.
Yaraynta saamaynta COVID-19 iyo masiibooyinka mustaqbalka; kor u qaadidda
sugnaanta cuntada; horumarinta nabadda iyo amniga; wax ka qabashada dhibaatada
cimilada; iyo xoojinta xidhiirka qurbajoogta qaaradda Afrika ee ku dhaqan dalka
Maraykanka.
Maraykanka waxaa shirka ku matali doona Madaxweyne Biden, Madaxweyne ku
xigeenka Kamala Harris, Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Mareykanka Antony Blinken
iyo madax kale oo ka tirsan Wasaaradda Arrimaha Dibadda, Waaxda Ganacsiga iyo
saraakiil kale.
Shir madaxeedka ayaa sidoo kale waxaa ka qeyb galaya saraakiil sare oo ka
socda Rugta Ganacsiga ee Mareykanka, Warshadaha, NGO-yada iyo bulshada rayidka
ah, sida laga soo xigtay saraakiil sare oo ka tirsan xarunta looga taliyo
Maraykanka ee Aqalka Cad.
MW Xasan ayaa sanadkii 2014 Washington kaga qeyb galay shirkii 1-aad ee
Hoggaamiye-yaasha Dalalka Africa iyo Mareykanka, waxaana xusid mudan inuu
dhawaan New York kaga qeyb galay Meertada 77-aad ee Golaha loo dhanyahay ee
Qaramada Midoobey.
Joe Biden ayaa dhawaan 450-askari oo Maraykan ah dib ugu soo celiyay
Soomaaliya, taasoo meesha ka saartay amarkii Donald Trump. Biden wuxuu
Trump ku raacay xadidaadda weerarrada diyaaradaha aan duuliyaha lahayn
goobha ka baxsan aagagga dagaalka.
Majaladda New York Times oo xiganeysa saraakiil Maraykan ah ayaa dhawaan
daabacday warbixin ku aaddan in Maamulka Joe Biden uu ka fiirsanayo codsi uga
yimid Soomaaliya oo ku aadanaa in Mareykanka meesha ka saaro xayiraadahaduqeymaha saaran.
Madaxweyne Xasan ayaa sidoo kale la filayaa inta uu ku sugan yahay
Washington inuu kulamo doceed la qaato Madaxda Dowladda Maraykanka iyo kuwa
waddamada Afrik.
Dowladda Fedaraalka Soomaaliya ayaa faahfaahin dheeraad ah bixisay howlgal
Shalay ciidanka xoogga dalka Soomaaliya ay ka sameeyeen inta u dhaxeysa
deegaanada Galcad iyo Baraag Sheekh Caamir ee gobolka Galgaduud.
Howlgalka oo ahaa mid qorsheysnaa ayay Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya
sheegtay in lagu dilay xubno ka tirsan Al-shabaab oo uu ku jiray horjooge
magaciisa lagu sheegay Cali Axmed Guure oo loo yaqiinay Cali Qoyane.
Horjoogahaan ayay dowladda sheegtay inuu ka mid ahaa horjoogayaasha Al-shabaab
ee gobolka Galgaduud kuwa ugu daran ee dhibaatada ba'an ku hayay shacabka
Soomaaliyeed ee ku nool deegaanada gobolkaas.
Taliye ku xigeenka Ururka 7-aad Guutada 16-aad ee Kumaandooska Danab Xidigle
Maxamed Xasan Abuukar ayaa u sheegay warbaahinta qaranka in dilka horjoogahaan
uu yimid kadib xog ay ka heleen dadka deegaanka.
“Horjooge Cali Axmed Guure (Cali Qoyane) ayaa isagoo maqana ah waxaa ay horay
Maxkamadda Ciidamada ugu xukuntay dil, waxuuna ka kamid ahaa horjoogayaasha ugu
halista badan ee dadka Soomaaliyeed dhibka badan ku hayay” ayaa lagu yiri war
kooban oo ay baahisay Wakaaladda wararka Soomaaliyeed ee SONNA.
Howlgalka lagu dilay horjoogahaan ayaa sidoo kale la tilmaamay in ciidanka
dowladda ay kusoo furteen gaari noociisu yahay NOHA iyo hubkii ay wateen
horjoogahan iyo xubnaha kale ee lagu dilay howlgalka qorsheysnaa ee ka dhacay
Galgaduud.
Waxaa magaalada Nairobi ee dalka Kenya lagu soo gabagabeeyay shir u
dhexeeyay Dowladda Federaalka Soomaaliya, Hey’adda Lacagta Adduunka ee IMF iyo
Bangiga Adduunka, kaas oo looga hadlayay barnaamijka ECF ( Extended Credit
Facility) ee hannaanka Deyn Cafinta.
Shirkaan oo socday muddo 4 maalin ah ayaa lagu gorfeeyay hannaanka Deyn
Cafinta Soomaaliya, dib-u-habeynta Maaliyadda, dakhliga gudaha, nidaamka
Maamulka Guud ee Maaliyadda (PFM) iyo Maamul wanaagga. Waxa sidoo kale diirada
lagu saaray sharuudaha Deyn Cafinta Soomaaliya iyo dhamaystirka barta go’aan
qaadashada (Completion Point).
Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya Dr. Cilmi Maxamuud Nuur oo shirkaan soo
xiray ayaa sheegay in 4-tii maalin ee uu shirkaan socday diirada lagu saaray
arrimaha mudnaanta u leh dib-u-habeynta Maaliyadda Soomaaliya iyo dhameystirka
Barnaamijka Deyn Cafinta oo inta badan Sharuudaha horumar wany laga sameeyay.
Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya ayaa xusay in tallaabooyin iyo wadashaqaynta
hadda laga gaaray Barnaamijka ECF ee IMF ay ku dhawaynayso waddada
dhammeystirka guud ahaan Deyn Cafinta Soomaaliya.
Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya Dr. Cilmi Maxamuud Nuur ayaa sheegay in
Wasaaradda Maaliyadda ay sidoo kale xoogga saari doonto kobcinta dakhliga
gudaha, xoojinta hannanka daah-furnaanta Maaliyadeed iyo Maamul wanaagga oo
muhiim u ah arrimaha dib-u-habeynta Maaliyadda iyo Deyn Cafinta
.jpeg)
