Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Sabtidii booqasho rasmi ah
ku tagay dalka Uganda, isagoo isku dayaya inuu taageero dheeraad ah oo gobolka
ah ka helo dadaallada uu kula jiro argagixisada.
Madaxtooyada Soomaaliya ayaa sheegtay in Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud
uu Kampala u gaaray sidii uu dowladda iyo shacabka Uganda uga qeyb qaadan lahaa
ka hor inta aan loo dabaal dageynin sanadguuradii lixdanaad ee ka soo
wareegatay markii ay xornimada qaateen.
Madaxtooyadu waxay intaas ku dartay in (Booqashadan uu Madaxweynaha
Soomaaliya uu kala hadli doono dhiggiisa Uganda Mudane KagutaMuseni oo ay ka
wadahadli doonaan xoojinta xiriirka labada dal ee dhinac walba ah, gaar ahaan
la dagaallanka argagixisada.
Mudane HSN oo gaaray Kampala si uu ugala soo qeyb galo dowladda iyo
shacabka Uganda ka hor dabaaldega sanad guurada 60-aad ee xornimada. Inta
uu ku guda jiro booqashada Madaxweynaha ayaa sidoo kale waxa uu kulamo la qaadan
doonaa dhiggiisa Uganda,
Ilo xog ogaal ah ayaa sheegay in
Madaxweyne Sheekh Maxamuud uu dhigiisa Uganda Museveni ka codsan doono inay
Soomaaliya ka taageeraan dagaalka ka dhanka ah argagixisada, kaasi oo uu ku
dhawaaqay inuu la dagaalamayo Xarakada Al Shabaab.
Sheekh Maxamuud Sheekh Maxamuud ayaa inta uu ku guda jiro socdaalkiisa waxa
uu ka qeyb galayaa xuska maalinta xoriyada dalka Uganda oo todobaadkaan socon
doonto ugu yaraan 3 maalmood.
Booqashadan uu ku tagayo dalka Uganda ayaa ah tii labaad ee uu madaxweynaha
Soomaaliya ku tago tan iyo markii uu xafiiska la wareegay bishii May ee lasoo
dhaafay.
Booqashadii ugu dambeysay ee bishii Ogosto ee la soo dhaafay, labada
madaxweyne waxay ku heshiiyeen xoojinta iskaashiga amniga iyo dhaqaalaha si loo
horumariyo xiriirka ganacsiga iyo maalgashiga iyo isdhaafsiga danaha guud.
Uganda ayaa waxaa Soomaaliya ka jooga ciidamo badan oo ka tirsan kuwa nabad
ilaalinta Afrika, waxaana ay gaarayaan ilaa 5,000 oo askari, waxaana ay
Muqdisho soo gaareen horraantii 2007-dii, waxayna qeyb ka qaateen xoreynta
caasimadda Soomaaliya ee Al-Shabaab sanadkii 2011-kii.
Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisul Wasaare Xamza CabdiBarre ayaa maanta oo Khamiis ah shir-gudoomiyay kulanka caadiga ah ee Golaha
Wasiirada, kaasoo todobaadkiiba mar la qabto, kaasoo lagu qabtay magaalada
Muqdisho.
Kulanka oo uu shir guddoominayay Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa u ekaa
goob xasarad la isugu yeeray oo xaalad deg deg ah looga hadlay, waxaana intii
uu socday kulanka lagu soo bandhigay warbixin ku saabsan qorshaha deg dega ah
iyo horumarka iyo xasiloonida deegaanada laga saaray Al-Shabaab. argagixisada.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda oo shir guddoominaya shirka golaha wasiirrada
ayaa loo arkaa arrin aan caadi ahayn oo muujineysa in dalka uu marayo xaalad
adag oo heer qalalaase ah.
Kulanka ayaa diiradda lagu saaray qorshe ku aaddan sidii gurmad cunto loogu
gaarsiin lahaa deegaannada laga saaray kooxaha argagixisada, isla markaana lagu
soo rogayo amni iyo xasillooni.
Madaxweynaha ayaa xusay in shacabka Soomaaliyeed ee ku dhaqan deegaanada ay
ku dhuumaaleysanayaan argagixisadu ay ku nool yihiin xaalad adag, wuxuuna faray
dowladda in gurmad deg deg ah lala soo gaaro dadka rayidka ah ee ku
dhibaateysan deegaannadii laga saaray argagixisada Al-Shabaab.
Madaxweyne Sheekh Maxamuud ayaa dardaaran u jeediyay dhammaan
hay’adaha dowladda, isagoo ku nuux-nuux saday in dhammaan wasaaradaha ay saaran
tahay mas’uuliyad gaar ah, isla markaana ay xoogga saaraan sidii deegaannadaas
looga hirgelin lahaa adeegyada aasaasiga ah ee bulshada.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa golaha Wasiirada kula dar daarmay
inay muhiimadda koowaad siiyaan la dagaallanka argagixisada oo caqabad ku ah
dowladda Soomaaliya.
Wuxuu ku ammaanay shacabka Soomaaliyeed sida ay u garab taagan yihiin
ciidamada qalabka sida ee Soomaaliyeed, isagoo xusay in dowladdiisa ay ka go’an
tahay xoreynta deegaannada ay argagixisadu gacanta ku hayso, isla markaana ay
dagaal joogto ah kula jirto cadowga cadowga ku ah nabadda, hay’adaha dowladda
iyo madax-bannaanida dalka.
Wadamada Golaha Iskaashiga Khaliijka ayaa ku baaqay in loo baahan yahay
dadaal wadajir ah iyo is garab istaaga beesha caalamka si meesha looga saaro
dhibaatooyinka bini’aadantinimo ee Soomaaliya soo food saartay lana yareeyo
saameynta ay ku yeelan karto dadka Soomaaliyeed iyo saameynta ay ku leedahay
xuquuqul insaanka.
Khudbad uu ka hor jeediyay Golaha Xuquuqul Insaanka oo uu ka jeediyay
Wakiilka Joogtada ah ee Sacuudiga u fadhiya Qaramada Midoobay ee Geneva,
Danjire Abdulmohsen bin Khathela, sida ay sheegtay Wakaaladda Wararka Sacuudiga
ee SPA, waxay sidoo kale ku baaqday in la xoojiyo dadaallada iyo xoojinta
taageerada bini'aadanimo ee la siinayo Soomaaliya; Dadaalka lagu yareynayo
caqabadaha bini'aadantinimada, iyo kor u qaadista xaaladda xuquuqda aadanaha.
Dowladaha GCC waxay caddeeyeen inay garab taagan yihiin dowladda iyo
shacabka Soomaaliyeed si loo gaaro barwaaqo iyo xasillooni, xaqiijinta
gudashada waajibaadka ka saaran qawaaniinta caalamiga ah, ilaalinta xuquuqul
insaanka ee ku jirta, iyagoo ammaanay dadaalka iyo dadaalka aan kala go’a
lahayn Dowladda Soomaaliya si ay u wanaajiso xaaladda xuquuqul insaanka ee
dhulkeeda,
iyo wadashaqeyn joogta ah oo ay la yeelato hababka caalamiga ah ee xuquuqul
insaanka.Waxay tilmaantay baaxadda caqabadaha hortaagan Soomaaliya oo ay ka mid
yihiin khataraha argagixisada, macluusha iyo abaaraha daran, kuwaas oo horseeda
xasillooni la’aanta xuquuqda aadanaha. .
Midowga Yurub ayaa dib u soo cusboonaysiiyay taageeradii uu siin jiray dowladda
Federaalka Soomaaliya, wuxuuna si adag u garab taagan yahay dowladda Federaalka
Soomaaliya dadaallada joogtada ah ee lagu xoreynayo bulshooyinka muddada dheer
ku dhibaateysnaa xukunka kooxda “Al-Shabaab” iyo sidii loo xaqiijin lahaa in
taageero iyo kaalmo loo fidiyo. iyaga, gaar ahaan kuwa aadka ugu baahan.
War saxaafadeed ka soo baxay Midowga Yurub ayaa lagu daabacay bogga rasmiga
ah ee ururka Midowga Yurub, kaasoo looga hadlay weeraradii ugu dambeeyay ee
dagaalyahannada Al-Shabaab ay ku qaadeen mas’uuliyiin ka tirsan dowladda, ciidamada
nabad sugidda, shaqaalaha caafimaadka iyo dad rayid ah oo ku sugnaa degmada
Baldwini ee xarunta gobolka Hiiraan ee bartamaha dalka. Soomaaliya, ayaa
Isniintii, taasoo keentay dhimasho iyo dhaawac, oo ay ku jiraan saraakiil.
War-saxaafadeedka ayaa intaas ku daray: “Weeraradan waxay muujinayaan hagar
la'aanta Al-shabaab, kaddib howlgalladii lagu guuleystay ee ammaanka ee ka
dhanka ahaa bilihii la soo dhaafay, waxaana tani ay midawga Yurub dib u
xaqiijinaysaa doorkooda ah taageeridda joogtada ah ee hannaanka dowlad-dhisidda
Soomaaliya iyo la-hawlgalayaasha. sidii nabad iyo amni looga samayn lahaa
dhexdeeda.”
Dib u cusboonaysiinta taageerada Midowga Yurub iyo garab istaagga dowladda
Federaalka Soomaaliya Waxa ay timid kadib dadaalo uu sameeyay madaxweynahaSoomaaliya,waxana uu sabab u yahay dhammaan tillaabooyinkan looga sifeynayo
argagixisada dalka
shaley oo Isniin ah, Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka ah ee Soomaaliya,
Xamza Cabdi Beerri, ayaa shir guddoomiyey kulan deg deg ah oo looga hadlay
xaaladda ammaan ee magaalada Beledweyne ee gobolka Hiiraan, oo ay ka dhaceen
qaraxyo ay Al-Shabaab ka geysatay magaaladaas, kuwaas oo sababay dhimasho iyo
dhaawac. , oo uu ku jiro wasiirka caafimaadka, iyo burbur hantiyeed.
Ra’iisal wasaaraha ayaa sheegay in qaraxyada ay kooxda nabad diidka ah ku
qaadeen magaalada Baldwin ay tusaale u tahay in ay ka hortagi waayeen ciidamada
ay kula dagaalamayaan goobaha dagaalka, maadaama ay beegsadaan dadka rayidka
ah.
Kulanka ayaa lagu lafa guray guud ahaan howlgallada dib u xoreynta ah ee ka
socda qaar ka mid ah gobollada dalka.
Sidhookale Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa cambaareeyay
qaraxyadaasi, isagoo tacsi u diray ehelada dadkii ku dhintay qaraxaasi, isagoo
sidoo kale amray in dowladda Federaalka ay daweyn u fidiso dadkii ku dhaawacmay
qaraxaasi.
Madaxweynaha ayaa ugu baaqay laamaha amniga dowladda federaalka iyo kuwa
nabad sugidda dowlad goboleedka Hirshabeelle in ay ka digtoonaadaan oo ay ka
hortagaan falalka ay maleegayaan Al-Shabaab oo laga yaabo in ay geystaan
weeraro ismiidaamin ah kadib markii looga adkaaday goobaha dagaalka.
Madaxweynaha ayaa kula dar daarmay shacabka Hirshabelle in ay xoojiyaan
midnimada, islamarkaana ay sii wadaan la shaqeynta ciidamada Soomaaliya si loo
dhameystiro xoreynta deegaanada ay maleeshiyaadka ka soo abaabulaan weerarada.
Dhinacakale Kooxda Al-Shabaab ayaa sheegatay mas’uuliyadda qaraxyadan,
waxaana afhayeenka maleeshiyada kooxdan Cabdicasiis Abuu Muscab uu sheegay inay
ahaayeen kuwa is-miidaamin ah.
Beledweyne waxay xuddun u ahayd abaabulka dadka degaanka ah ee ka dhanka ah
Al-Shabaab oo ciidanka dawladda iyo maleeshiyaadka degaankaas tuulooyin badan
uga qabsadeen Al-Shabaab.
Qaraxyadan ayaa imanaya ayada oo gobolka Hiiraan ay ka socdaan howlgallo
xooggan oo kooxda Al-Shabaab looga xoreynayo gobolka. Howlgalladan oo hadda
socda muddo bil ku dhow, ayaa waxaa Al-Shabaab looga saaray deegaano badan.
Shir uu hoggaaminayo Wasiirka Wasaaradda Maaliyadda Soomaaliya oo ay qeyb
ka yihiin Hay'adda Lacagta Adduunka ee IMF iyo Bangiga Adduunka ayaa maanta ka
furmay magaalada Nairobi ee caasimadda dalka Kenya.
Shirkaan ayaa diiradda lagu saarayaa arrimaha dib-u-habeynta Maaliyadda,
dib u eegista sharuudaha barnaamijka Deyn Cafinta Soomaaliya, heerka
siyaasadda dhaqaalaha, iyo nidaamka Maamulka Guud ee Maaliyadda dalka ee loo
soo gaabiyo (PFM).
Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya Dr. Cilmi Maxamuud Nuur, wuxuu sheegay in
shirkaan oo ah wajigii labaad oo ay soo qabanqaabisay Hey'adda Lacagta Adduunka
IMF, si weyn loogu lafa-guri doono heerka siyaasadda dhaqaalaha iyo
dib-u-habayntiisa.
Shirkaan oo socon doono muddo lix maalin ah ayay ka soo qeyb galeen
Wasiirka Qorshaynta, Guddoomiyaha Bangiga Dhexe, qaar ka mid ah Hey'adda
dowladda Federaalka iyo wakiillo ka socda Hey'addaha calaamiga ah ee dhaqaalaha
adduunka.
“Waxaan diiradda saaraynaa si aan wadajir uga shaqayno xoojinta
dhaqaaleheenna mustaqbal ka dhaw. Waxaan u mahadcelinayaa hay’adaha Dowladda ee
shirka nagala soo qeyb galay, sida Wasaaradda Qorshaynta, Bangiga dhexe,
Xafiisyada Ra’isul Wasaaraha iyo Madaxtooyada." Ayuu yiri Wasiirka
Maaliyadda Soomaaliya.
Bartamihii bishii Agoosto 2022 ayuu wajigii 1-aad ee shirkaan ka dhacay
magaalada Istanbul ee dalka Turkiga, Hay’adaha dhaqaalaha caalamka oo ay
hoggaan u tahay IMF, ayaana diiradda saaraya sidii looga dhabayn lahaa
hannaanka dib-u-habeynta Maaliyadda.
Barnaamikja Dayn cafinta ayaa ah mid ka mid ah howlaha adag ee hor yaalla
maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, waxaana la filayaa in wajigiisa ugu
danbeeya la soo laabo inta uu xafiiska joogo, sida uu sheegay markii la doortay
kadib.
.jpeg)
