Imaaraadku wuxuu carabka ku adkeeyay baahida loo qabo wada-hadallo heer
gobol ah si loo daboolo rabitaanka dadka Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Kongo
ee nabadda iyo barwaaqada. War murtiyeed ka soo baxay Golaha Ammaanka ee
Qaramada Midoobay oo uu jeediyay Mudane Danjire Maxamed Abu Shehab, ku xigeenka
ergayga joogtada ah ee Qaramada Midoobay, ayaa lagu caddeeyay in booqashadii
Golaha Ammaanka ee Congo ay fursad u siisay dowladda Imaaraadka inay sii
xoojiso ballanqaadkeeda ku aaddan dalkan iyo dadka, maadaama uu dhiirigeliyay
wada-hadallada gobolka iyo hoos u dhigista, waxayna taageereen dadaalka
howlgalka MINUSCO ee marxaladdan adag.
Bayaanka dowladda, ayuu Abuu Shihaab ku tilmaamay in xaaladda hadda jirta
ay tahay mid welwel leh, iyadoo weli ay sii socdaan falalka amni darro ee ka
jira bariga dalka, kooxaha hubeysanna ay sii wadaan weerarada ka dhanka ah
dadka rayidka ah, oo ku qasbay boqolaal kun oo ka mid ah dadka deegaanka inay
qaxaan, maadaama 23-kii bishii March ee sanadkii hore ay halkaasi ka
barakaceen. Dhaqdhaqaaqa iyo kooxaha kale ee hubaysan ayaa khatar weyn ku ah
nabadda iyo ammaanka Kongo iyo gobolka oo dhan.
War-saxaafadeedka oo lagu baahiyey bogga Ergada Joogtada ah ee Imaaraatka
Carabta u qaabilsan Qaramada Midoobay, ayaa lagu cambaareeyay xadgudubyada
xabad joojinta ee ay ku dhaqaaqeen Dhaqdhaqaaqa 23-ka Maarso, waxaana lagu
sheegay in loo baahan yahay dhammaan kooxaha hubeysan oo ay ka mid tahay
Dhaqdhaqaaqa 23-ka March. in ay si deg deg ah u joojiyaan dagaalka oo ay hubka
dhigaan shuruud la’aan. Sidoo kale waxa uu ugu baaqay golaha amaanka in ay
xooga saaraan ilaalinta amaanka iyo badqabka dadka rayidka ah gaar ahaan
haweenka iyo caruurta.
Bayaanka ayaa lagu xaqiijiyay taageerada Imaaraadka Carabta ee dadaallada
gobolka ee lagu dhiirigelinayo wada-hadallada siyaasadeed iyo kor u qaadista
amniga iyo xasilloonida, oo ay ku jirto in la diro ciidamo goboleed oo xiriir
la leh kooxda Bariga Afrika, iyadoo farta lagu fiiqayo baahida degdegga ah ee
hadda loo qabo in xiisadda la qaboojiyo, waxaana lagu baaqay in la dhaqan
geliyo. ee heshiiskii qaabdhismeedka Addis Ababa ee dalalka saxeexay.
xasilinta
"Waa in mudnaanta la siiyaa dadaallada ilaalinta si loo xaqiijiyo
xasilloonida mustaqbalka fog," ayaa lagu yiri bayaanka, iyadoo xustay
muhiimadda ay leedahay shaqada ay fuliyeen howlgalka MINUSCO ee ka ilaalinta
haweenka, gabdhaha iyo bulshada xadgudubyada galmada iyo jinsiga ku saleysan,
iyadoo carrabka ku adkeysay in haweenka ka qaybqaadashada dadaallada nabadeed
ayaa ah dariiq weyn.si loo gaaro xasillooni waarta.
War saxaafadeedka ayaa lagu muujiyay walaaca ay ka qabaan faafitaanka
joogtada ah ee hadalada naceybka ah iyo wararka been abuurka ah iyo wararka
khaldan ee ku saabsan howlgalka MINUSCO, iyo guud ahaan Qaramada Midoobay,
iyagoo ugu baaqay howlgalka MINUSCO inay xoojiyaan dadaalkooda ku aaddan ka
hortagga hadalkan, iyadoo loo baahan yahay in goluhu uu taageero arrimahaas.
dadaalka.
Wuxuu sidoo kale ku baaqay in si buuxda loo fuliyo barnaamijka hub ka
dhigista, ka saarista, dib u soo celinta iyo xasilinta, iyadoo la sii wado
fulinta mashaariicda kale ee la doonayo in dib loogu habeeyo hay’adaha amniga,
isagoo xusay in siyaasadaha wax ku oolka ah ee dib loogu soo celinayo kooxaha
hubeysan ee bulshada ay gacan ka geysaneyso dhiirigelinta xubnaha kooxahaasi
Gacmaha hoos u dhigaan oo dib ugu noqdaan nolosha rayidka.
U diyaar garowga doorashada
Iyadoo la eegayo doorashooyinka soo socda, ayaa war-murtiyeedku wuxuu ugu
baaqay kooxaha hubaysan inay joojiyaan colaadda, kana tanaasulaan rabshadaha,
ayna sii wadaan abuuritaanka jawi nabadeed oo taageeraya doorashooyin lagu
kalsoonaan karo.
Bayaanka ayaa lagu soo hadal qaaday xaaladaha adag ee ay ku sugan yihiin
malaayiin barakacayaal ah, iyo cawaaqib xumada ka dhalan karta ixtiraam
la'aanta sharciga caalamiga ah ee bini'aadantinimada, iyadoo loogu baaqay
dhammaan dadka hubka sita inay u hoggaansamaan waajibaadkooda, ayna ka
fogaadaan inay beegsadaan dadka rayidka ah iyo goobaha rayidka ah, ayna
xaqiijiyaan ammaanka iyo ammaanka. ilaalinta shaqaalaha bini'aadantinimada si
gargaarka loo gaarsiiyo si guul leh.
War-saxaafadeedka ayaa lagu soo gebagebeeyey, “Arrinta Imaaraadka,
booqashadii Golaha Ammaanka ee Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Kongo waxay
iftiimisay dhinacyo badan oo ku saabsan hawlaha aan weli qabanno si loo adkeeyo
nabadda halkaas, iyo baahida loo qabo xoojinta xiriirka iyo iskaashiga. u
dhexeeya dhinacyada ugu waaweyn si loo gaaro yoolkan," isagoo ugu baaqay
golaha inay sii wadaan la shaqeynta dhammaan dhinacyada.
Wasiirka Wasaradda Kalluumeysiga iyo Dhaqaalaha Buluuga ah Mudane Ahmed
Hassan Aadan oo intii u dhaxeysay 22 ilaa 24 bishan Xarunta Qaramada Midoobay
ee magaalada Copenhagen Dalka Denmark uga qeybgalaya shirka Blue Justice
Conference 2023 ayaa saxiixay baaqa caalamiga ah ee Copenhagen kaas oo kamid ah
dedaallada looga hortagayo dambiyada badaha oo ugu horreeyo la dagaalanka
Kalluumeysiga sharci darrada ah.
Wasiir Axmed Xassan ayaa intii uu ku sugnaa Copenhagen waxa uu kulamo
doceedyo muhiim ah la yeeshay Wasiirka Iskaashiga Caalamiga ah ee Dowladda
Norway Marwo. Anne Beathe Tvinnereim iyada oo ballan qaaday inay Soomaliya kala
shaqayn doonto sida loo horumarin lahaa dhqaalaha kallumeysiga iyo tayeynta
shaqaalaha iyo kallumeysiga.
Waxa uu la wadaagay dib u habaynta uu wasaaradda Kallumaysiga ku sameeyay,
shuruucda la dhaqan geliyay iyo sida ay Soomaaliya aanay doonayn gargaar ee ay
diyaar u tahay maalgashi dhanka kalluumeysiga ah kala yeesho, Norwayna ay tahay
waddamada sida sida weyn ugu horumaray dhankaas.
Wasiirka Arrimaha Dibedda iyo Iskaashiga Caalamiga Jamhuuriyadda Fedaraalka
Soomaaliya Mudane Abshir Jaamac Huruuse ayaa xafiiskiisa ku qaabilay Danjiraha
China ee Soomaaliya Mr. Fei Shengchao.
Wasiir Huruuse ayaa Safiirka kala hadlay xoojinta xiriirka soo jireenka ah
ee labada dal iyo sidii ay isaga kaashan lahaayeen arrimaha Diblumaasiyadda,
Waxbarashada, iyo Gargaarka.
Intii kulanka lagu gudo jiray , waxaa lagu faaqiday dhowr feyl, oo ay ku
jirto isku-duwidda aragtiyada xilliyada la joogo shirarka caalamiga,
taageeridda ololaha Soomaaliya ee si dhammaystiran looga qaadayo xayiraadda
hubka
ay Qaramada Midoobey ku soo rogtay sanadkii 1992, xushmad is-dhaafsiga
labada dal ee ku saabsan dhowridda madax-bannaanida iyo midnimada dhuleed si la
mid ah maalgeshiga Shiinaha iyo mashaariicdiisa horumarineed oo laga fuliyo
Soomaaliya.
Shiinaaha ayaa ka mid dowladaha waa weyn ee taageeraa Soomaaliya, isaga oo ka
fuliyo mashaariicyo muhiim ah.
Soomaaliya iyo Hay’adda Lacagta Adduunka ee IMF ayaa heshiis heer-shaqaale
ah ku gaaray dib-u-eegista shanaad ee Hay’adda deymaha ee la dheereeyay,
inkastoo dalka ay ka jiraan abaaro iyo xaalad adag oo dhanka ammaanka ah.
Hay’adda lacagta adduunka ee IMF ayaa bogaadisay dib u habeynta ay
Soomaaliya ku sameysay inkastoo aysan wanaagsaneyn dhaqaalaha dalka, iyadoo
sheegtay in dadaallada dowladda Soomaaliya ee lagu horumarinayo dhaqaalaha
dalka ay meel wanaagsan marayaan, iyadoo laga duulayo dhammaan horumarka la
gaaray. dib u eegistii shanaad ee xarunta deynta la fidiyay ka dib, Hay'adda
Lacagta Adduunka ee IMF waxay go'aansatay inay taageerto dadaalladan.
Waxa uu intaas ku daray, “Soomaaliya waxa ay sii wadday dib-u-habayn xooggan,
waxqabadka barnaamijkuna waxa uu noqday mid lagu qanco… Waxaa lagu gaadhay heer
shaqaale heer shaqaale ah oo ku saabsan dib-u-eegista shanaad ee habaynta
Facility Extended Credit Facility.”
Khubarada ayaa sheegay in Soomaaliya ay weli ka jirto xaalad cunto yari ah
oo ay abaaruhu sababeen, ku dhawaad 7.3 milyan oo qofna ay heleen gargaar
bini’aadantinimo.
Waxay ku macneeyeen in dhaq-dhaqaaqa dhaqaalaha Soomaaliya ay saameysay
abaarta iyo sidoo kale hoos u dhaca ku yimid kobaca caalamka, taasina waxay
keentay in Qaramada Midoobay ay dib u eegis ku sameyso saadaasha kobaca
caalamka ee sanadka 2023 ilaa 2.8% halka uu ka ahaa 3.1%, celceliska sicir
bararka ayaa gaaray 6.8% sanadkii 2022; Kororka qiimaha cuntada iyo
shidaalka awgeed, waxaa la filayaa inuu hoos u dhaco 4.2% sanadka 2023 iyadoo
qiimaha badeecadaha uu hooseeyo
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xamse Cabdi
Barre, ayaa Daah-furay hirgelinta Adeegga Isku-xirka Shirkadaha Isgaarsiinta
Dalka oo suurtagelinaysa in ay is wici karaan shabakadaha teleefannada kala
duwan ee ka jira gudaha dalka.
Ra’iisul Wasaaraha, ayaa tilmaamay isku-xirka shirkadaha isgaarsiinta dalka
in laga faa’iidaayo tartan ganacsi oo xalaala, tallaabadanina ay tahay xuquuq
muwaadin iyo fursad cusub oo u abuurmeysa suuqa isgaarsiinta dalka.
Mudane Xamse oo dul istaagay muhiimadda ay leedahay in ganacsatada
Soomaaliyeed ay bixiyaan canshuurta, ayaa tilmaamay in dal uusan horumar sameyn
karin haddii aan muwaadiniintiisu si sax ah u bixin canshuuraha lagu
horumarinaayo dalka.
Sidoo kale, Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegay in sugidda amniga dalka ay
laf-dhabar u tahay isgaarsiintu, sidaas darteedna ay lagama maarmaan tahay in
shirkadaha isgaarsiintu ay qaataan doorkooda muhiimka ah ee lagu xaqiijinaayo
amniga dalka.
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda ayaa uga mahadceliyey Shirkadaha iyo Hay’adda
Isgaarsiinta Qaranka dadaalkii ay ku bixiyeen hirgelinta Adeeggan.
Doorka Imaaraatka Carabta ee Soomaaliya waxaa saldhig u ah horumarinta
xasiloonida iyo horumarka joogtada ah oo loo sameeyo wax kasta oo dani ugu
jirto shacabka Soomaaliyeed ee walaalaha ah, ka mira dhalisa himiladeeda
horumar, xasilooni iyo barwaaqo, iyo u dhisidda mustaqbal wanaagsan oo ay
dadkooda helaan, mid nabad ah. iyo barwaaqo.
Sidoo kale, Imaaraadka Carabta waxaa ka go’an inay garab istaagaan shacabka
Soomaaliyeed ee walaalaha ah si ay u xoojiyaan dhismaha dowladooda, isla
markaana ay u sii ambaqaadaan mustaqbal ay ku naaloodaan nabad iyo xasillooni,
iyadoo laga duulayo xiriirka walaaltinimo ee ka dhexeeya labada dal iyo
shacabkooda
Imaaraadku wax dadaal ah lama haridoono si ay u daboolaan baahiyaha
bini’aadantinimo ee Soomaaliya iyo horumarinta adeegyada lagama maarmaanka ah
ee dhammaan dhinacyada gargaarka
Imaaraadku waxaa ka go’aninuu caawiyo dhammaan waddamada adduunka iyo inuu
xoojiyo xiriirka iyo xasilloonida taasi waxaa daliil u ah in shaley dowladda
Imaaraadka Carabta ayaa ku taageertay Jubaland 100 gaadiidka dagaalka ah
Dowlada Jubaland ayaa maanta Dowlada aan walaalaha nahay ee Imaaraadka
Carabta ka gudoontay gaadiid dagaal kuwaas oo ka qeyb qaadan doona dagaalka dib
u xoraynta ah ee ay Ciidamada geesiyada ah ee Jubaland iyo xooga dalka ka
wadaan deegaanada kala duwan ee Jubaland” ayaa lagu yiri warka kasoo baxay
Jubaland.
.jpeg)
