Madaxweynaha dowladda
Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo ku sugan dalkaa Uganda ayaa
Maanta kulan la qaatay dhigiisa dalkaas Yoweri Kaguta Museveni, iyagoona ka
wada hadlay xasiloonida gobolka iyo xiriirka labo geesoodka ah ee ka dhaxeeya
Soomaaliya iyo Uganda.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa la wadaagay Madaxweyne Museveni
halganka wadajirka ah oo ay wadaan shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed ee ku
aadan sidii la isaga dulqaadi lahaa Ururka Al-shabaab oo uu tilmaamay
iney caqabad ku yihiin horumarka iyo xasilloonida dhamaan dalalka
gobolka.
Madaxweynaha Soomaaliya ayaa ugu hambalyeeyey shacabka iyo dowladda Uganda sannad
guurada 60-aad ee ka soo wareegtay xornimada dalkaas oo ay u dabbaal degeen
maalintii shalay aheyd, waxuuna tilmaamay in shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed
ay uga mahad celinayaan doorka ay ka qaadanayaan ciidamada Uganda, nabadda iyo
xasilloonida Soomaaliya.
Madaxweynaha dalka Uganda Yoweri Kaguta Museveni ayaa dhankiisa ku
bogaadiyey dowladda Soomaaliyeed guulaha wax ku oolka ah oo ay ka gaartay
dagaalada ka dhanka Al-shabaab iyo deegaanada laga xoreeyey, isagoo carrabka ku
adkeeyey garab istaagga iyo taageerada dalkiisa ee ku aadan nabad ilaalinta iyo
dib u dhiska dowladnimada Soomaaliya,
isagoona uga mahadceliyey Madaxweyne Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo
wafdigiisa ka qeyb galitaanka xuska 60-guurada xornimada dalkiisa, waxuuna
xusay in Soomaaliya ay safka hore kaga jirtay dalalkii ku taageeray halgankii
xornimo doonka ahaa dalka Uganda.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh
Maxamuud markuu arkay Qoraalka Sumadiisu tahay XG/504/B-12/021 ee ka soo baxay
Aqalka Sare laguna sheegay in Xubnaha Golaha Adeega Garsoorka iyo Xubnaha
Guddiga La-dagaalanka Musuqmaasuqa
aan hawlgelintooda loo marin hannaan Dastuurka iyo xeerarka waafaqsan, ayaa
Xeer Madaxweyne ku baabi’iyey Xeerarka Madaxweyne ee kala ah Lr 357 iyo Lr 358
si loo toosiyo hannaanka dhissidda Golaha adeegga Garsoorka iyo Guddiga
Madaxa-Bannaan ee la dagaallanka Musuqmaasuqa.
Madaxweynaha oo ka duulaya ahmiyadda ay labadan guddi u leeyihiin dowlad
nimada Soomaaliyeed iyo sida ay lagama maarmaanka u tahay in dhismahooda loo
maro nidaam waafaqsan Dastuurka iyo Xeerarka dalka
ayaa Xukuumadda faray in ay u soo dhisaan labadan guddi si waafaqsan
qodobbada 71-aad, 109A iyo 112-aad ee Dastuurka Kumeel-Gaarka ah iyo qodobka
7-aad ee sharciga dhisidda Golaha Adeegga Garsoorka iyo magaacaabista Guddiga
Madaxa-Bannaan ee La dagaallanka Musuqmaasuqa.
Madaxweynaha Dowladda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud
ayaa tilmaamay in la baabi’iyey dhammaan wixii go’aanno ahaa ee ay gaareen
muddadii la howlgeliyey Xubnaha Golaha Adeegga Garsoorka iyo Guddiga
Madaxa-Bannaan ee La Dagaallanka Musuqmaasuqa.
Xeerkan Madaxweyne ayaa dhaqan galay, Oktoobar 09, 2022, oo ah markii lagu
baahiyey faafinta rasmiga ah ee dowladda.
Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Sabtidii booqasho rasmi ah
ku tagay dalka Uganda, isagoo isku dayaya inuu taageero dheeraad ah oo gobolka
ah ka helo dadaallada uu kula jiro argagixisada.
Madaxtooyada Soomaaliya ayaa sheegtay in Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud
uu Kampala u gaaray sidii uu dowladda iyo shacabka Uganda uga qeyb qaadan lahaa
ka hor inta aan loo dabaal dageynin sanadguuradii lixdanaad ee ka soo
wareegatay markii ay xornimada qaateen.
Madaxtooyadu waxay intaas ku dartay in (Booqashadan uu Madaxweynaha
Soomaaliya uu kala hadli doono dhiggiisa Uganda Mudane KagutaMuseni oo ay ka
wadahadli doonaan xoojinta xiriirka labada dal ee dhinac walba ah, gaar ahaan
la dagaallanka argagixisada.
Mudane HSN oo gaaray Kampala si uu ugala soo qeyb galo dowladda iyo
shacabka Uganda ka hor dabaaldega sanad guurada 60-aad ee xornimada. Inta
uu ku guda jiro booqashada Madaxweynaha ayaa sidoo kale waxa uu kulamo la qaadan
doonaa dhiggiisa Uganda,
Ilo xog ogaal ah ayaa sheegay in
Madaxweyne Sheekh Maxamuud uu dhigiisa Uganda Museveni ka codsan doono inay
Soomaaliya ka taageeraan dagaalka ka dhanka ah argagixisada, kaasi oo uu ku
dhawaaqay inuu la dagaalamayo Xarakada Al Shabaab.
Sheekh Maxamuud Sheekh Maxamuud ayaa inta uu ku guda jiro socdaalkiisa waxa
uu ka qeyb galayaa xuska maalinta xoriyada dalka Uganda oo todobaadkaan socon
doonto ugu yaraan 3 maalmood.
Booqashadan uu ku tagayo dalka Uganda ayaa ah tii labaad ee uu madaxweynaha
Soomaaliya ku tago tan iyo markii uu xafiiska la wareegay bishii May ee lasoo
dhaafay.
Booqashadii ugu dambeysay ee bishii Ogosto ee la soo dhaafay, labada
madaxweyne waxay ku heshiiyeen xoojinta iskaashiga amniga iyo dhaqaalaha si loo
horumariyo xiriirka ganacsiga iyo maalgashiga iyo isdhaafsiga danaha guud.
Uganda ayaa waxaa Soomaaliya ka jooga ciidamo badan oo ka tirsan kuwa nabad
ilaalinta Afrika, waxaana ay gaarayaan ilaa 5,000 oo askari, waxaana ay
Muqdisho soo gaareen horraantii 2007-dii, waxayna qeyb ka qaateen xoreynta
caasimadda Soomaaliya ee Al-Shabaab sanadkii 2011-kii.
Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisul Wasaare Xamza CabdiBarre ayaa maanta oo Khamiis ah shir-gudoomiyay kulanka caadiga ah ee Golaha
Wasiirada, kaasoo todobaadkiiba mar la qabto, kaasoo lagu qabtay magaalada
Muqdisho.
Kulanka oo uu shir guddoominayay Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa u ekaa
goob xasarad la isugu yeeray oo xaalad deg deg ah looga hadlay, waxaana intii
uu socday kulanka lagu soo bandhigay warbixin ku saabsan qorshaha deg dega ah
iyo horumarka iyo xasiloonida deegaanada laga saaray Al-Shabaab. argagixisada.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda oo shir guddoominaya shirka golaha wasiirrada
ayaa loo arkaa arrin aan caadi ahayn oo muujineysa in dalka uu marayo xaalad
adag oo heer qalalaase ah.
Kulanka ayaa diiradda lagu saaray qorshe ku aaddan sidii gurmad cunto loogu
gaarsiin lahaa deegaannada laga saaray kooxaha argagixisada, isla markaana lagu
soo rogayo amni iyo xasillooni.
Madaxweynaha ayaa xusay in shacabka Soomaaliyeed ee ku dhaqan deegaanada ay
ku dhuumaaleysanayaan argagixisadu ay ku nool yihiin xaalad adag, wuxuuna faray
dowladda in gurmad deg deg ah lala soo gaaro dadka rayidka ah ee ku
dhibaateysan deegaannadii laga saaray argagixisada Al-Shabaab.
Madaxweyne Sheekh Maxamuud ayaa dardaaran u jeediyay dhammaan
hay’adaha dowladda, isagoo ku nuux-nuux saday in dhammaan wasaaradaha ay saaran
tahay mas’uuliyad gaar ah, isla markaana ay xoogga saaraan sidii deegaannadaas
looga hirgelin lahaa adeegyada aasaasiga ah ee bulshada.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa golaha Wasiirada kula dar daarmay
inay muhiimadda koowaad siiyaan la dagaallanka argagixisada oo caqabad ku ah
dowladda Soomaaliya.
Wuxuu ku ammaanay shacabka Soomaaliyeed sida ay u garab taagan yihiin
ciidamada qalabka sida ee Soomaaliyeed, isagoo xusay in dowladdiisa ay ka go’an
tahay xoreynta deegaannada ay argagixisadu gacanta ku hayso, isla markaana ay
dagaal joogto ah kula jirto cadowga cadowga ku ah nabadda, hay’adaha dowladda
iyo madax-bannaanida dalka.
Wadamada Golaha Iskaashiga Khaliijka ayaa ku baaqay in loo baahan yahay
dadaal wadajir ah iyo is garab istaaga beesha caalamka si meesha looga saaro
dhibaatooyinka bini’aadantinimo ee Soomaaliya soo food saartay lana yareeyo
saameynta ay ku yeelan karto dadka Soomaaliyeed iyo saameynta ay ku leedahay
xuquuqul insaanka.
Khudbad uu ka hor jeediyay Golaha Xuquuqul Insaanka oo uu ka jeediyay
Wakiilka Joogtada ah ee Sacuudiga u fadhiya Qaramada Midoobay ee Geneva,
Danjire Abdulmohsen bin Khathela, sida ay sheegtay Wakaaladda Wararka Sacuudiga
ee SPA, waxay sidoo kale ku baaqday in la xoojiyo dadaallada iyo xoojinta
taageerada bini'aadanimo ee la siinayo Soomaaliya; Dadaalka lagu yareynayo
caqabadaha bini'aadantinimada, iyo kor u qaadista xaaladda xuquuqda aadanaha.
Dowladaha GCC waxay caddeeyeen inay garab taagan yihiin dowladda iyo
shacabka Soomaaliyeed si loo gaaro barwaaqo iyo xasillooni, xaqiijinta
gudashada waajibaadka ka saaran qawaaniinta caalamiga ah, ilaalinta xuquuqul
insaanka ee ku jirta, iyagoo ammaanay dadaalka iyo dadaalka aan kala go’a
lahayn Dowladda Soomaaliya si ay u wanaajiso xaaladda xuquuqul insaanka ee
dhulkeeda,
iyo wadashaqeyn joogta ah oo ay la yeelato hababka caalamiga ah ee xuquuqul
insaanka.Waxay tilmaantay baaxadda caqabadaha hortaagan Soomaaliya oo ay ka mid
yihiin khataraha argagixisada, macluusha iyo abaaraha daran, kuwaas oo horseeda
xasillooni la’aanta xuquuqda aadanaha. .
Midowga Yurub ayaa dib u soo cusboonaysiiyay taageeradii uu siin jiray dowladda
Federaalka Soomaaliya, wuxuuna si adag u garab taagan yahay dowladda Federaalka
Soomaaliya dadaallada joogtada ah ee lagu xoreynayo bulshooyinka muddada dheer
ku dhibaateysnaa xukunka kooxda “Al-Shabaab” iyo sidii loo xaqiijin lahaa in
taageero iyo kaalmo loo fidiyo. iyaga, gaar ahaan kuwa aadka ugu baahan.
War saxaafadeed ka soo baxay Midowga Yurub ayaa lagu daabacay bogga rasmiga
ah ee ururka Midowga Yurub, kaasoo looga hadlay weeraradii ugu dambeeyay ee
dagaalyahannada Al-Shabaab ay ku qaadeen mas’uuliyiin ka tirsan dowladda, ciidamada
nabad sugidda, shaqaalaha caafimaadka iyo dad rayid ah oo ku sugnaa degmada
Baldwini ee xarunta gobolka Hiiraan ee bartamaha dalka. Soomaaliya, ayaa
Isniintii, taasoo keentay dhimasho iyo dhaawac, oo ay ku jiraan saraakiil.
War-saxaafadeedka ayaa intaas ku daray: “Weeraradan waxay muujinayaan hagar
la'aanta Al-shabaab, kaddib howlgalladii lagu guuleystay ee ammaanka ee ka
dhanka ahaa bilihii la soo dhaafay, waxaana tani ay midawga Yurub dib u
xaqiijinaysaa doorkooda ah taageeridda joogtada ah ee hannaanka dowlad-dhisidda
Soomaaliya iyo la-hawlgalayaasha. sidii nabad iyo amni looga samayn lahaa
dhexdeeda.”
Dib u cusboonaysiinta taageerada Midowga Yurub iyo garab istaagga dowladda
Federaalka Soomaaliya Waxa ay timid kadib dadaalo uu sameeyay madaxweynahaSoomaaliya,waxana uu sabab u yahay dhammaan tillaabooyinkan looga sifeynayo
argagixisada dalka
.jpeg)
