Wasiirka Maaliyadda Xukuumadda Soomaaliya Dr. Cilmi Maxamuud
Nuur ayaa maanta oo Axad ah xafiiskiisa ku qaabilay Agaasimaha Xafiiska Bangiga
Adduunka ee Soomaaliya Christina Svensson.
Kulanka dhexmaray Wasiir Cilmi iyo Mrs. Svenson ayaa looga hadlay
dib u habeynta hannaanka maaliyadda Soomaaliya iyo taageerada farsamo iyo
maaliyadeed ee Bankiga Adduunka uu siiyo Soomaaliya.
Kulanka ayaa sidoo kale looga hadlay xoojinta xiriirka iyo wadashaqeynta
Bangiga Adduunka iyo dowladda cusub ee Soomaaliya iyo mashaariicda horumarineed
ee uu Bankiga ka fuliyo dalka.
Sabtidii, Wasiirka Wasaaradda Maaliyadda Dr. Cilmi Maxamuud Nuur,
ayaa Xafiiskiisa ku qaabilay Guddoomiyaha Guddiga Maamulka Maaliyadda ee
Caasimadda Muqdisho.
Intii uu socday kulanka ayaa labada dhinac waxa ay uga wada
hadleen sidii kor loogu qaadi lahaa dadaallada dowladda ee dib u habeynta
hanaanka maaliyadda dalka.
Wasiirka ayaa carabka ku adkeeyay in Wasaaradda Maaliyadda ay ka
go’an tahay sidii loo horumarin lahaa hanaanka Maaliyadda dalka.
Hay’adaha samofalka ee dalka Imaaraadka Carabta oo kaashanaya hay’adda
maareynta masiibooyinka Soomaaliya iyo hay’adaha ay khuseyso ayaa bilaabay in
ay gargaar gaarsiiyaan dadka iyo barakacayaasha deegaannadii ay ku sugnaayeen
iyo xeryihii ay ku noolaayeen,
kuwaas oo ku yaalla deegaannada ay sida weyn u saameysay abaarta. Abaaraha
ka jira deegaanada Maxaas iyo Matabaan ee gobolka Hiiraan ee gobolka Hareer,
kadib markii uu soo gaaray Markab sida shixnad gargaar oo Imaaraatku leeyahay
oo soo gaaray dekadda caasimadda “Muqdisho”,
kaasi oo sida in ka badan kun tan oo raashin iyo gar-gaar kala duwan u
raran. in la siiyo baahiyaha lagama maarmaanka ah ee ku dhawaad 2.5 milyan oo
qof oo ay abaaruhu saameeyeen laguna taageero xaaladahooda bini'aadantinimo.
Mudane Maxamed Axmed Al-Othman Safiirka Imaaraadka Carabta u fadhiya
Soomaaliya ayaa sheegay in kaalmada Imaaraadka ay u soo direen iskaashi iyo
isku dubarid dhex marta qaar ka mid ah deeq bixiyayaasha Imaaraadka
sida Hay’adda Bisha Cas ee Imaaraadka, Zayed bin Sultan Al Nahyan
Charritable and Humanitarian Foundation iyo khalifa bin zaid Humanitarian
Foundation si loo gaarsiiyo nooc kasta oo taageero ah oo loo fidiyo dadka
walaalaha ah ee Soomaaliyeed,
isla markaana ku jira qaab dhismeedka siyaasadda Imaaraatka Carabta iyo
howlaha bani’aadanimo ee ilbaxnimada leh, taas oo ku saleysan in gacan loo
fidiyo bulshooyinka ay dhibaatadu saameysey ee ku nool daafaha caalamka. iyada
oo loo marayo gargaarka iyo barnaamijyada bini'aadantinimada iyo mashaariicda
yaraynta dhibaatada bulshooyinkaas korna u qaadaya horumarkooda.
Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa tan iyo markii
loo doortay xilka madaxweynaha qaranka waxaa laga joogaa 100 maalmood,marka
laga soo tiriyo habeenkii la doortay 15-kii May 2022-ka.
kl
Inkastoo mucaarado uu durba sameystay lana dhaliilsan yahay qaabka uu xilalka
umagacaabay ilaa hadda waxaase dadka qaar ay u arkaan inuu seddexdaan bil ee
xilka uu joogo uu wax badan qabtay.
21 Qodob ayaa lagu soo
koobay waxqabadkii 100-ka maalin uhoreysa
1-soo
celinta Xiriirka Soomaaliya iyo Imaaraadka
2- dib u soo celinta Xiriirka Soomaaliya iyo Masar
3- dib u hagaajinta xiriirka Walaalaha Jabuuti iyo Soomaaliya
4- U Laab qaboojintii Qalbiyada Madaxda Maamulada Koonfur Galbeed iyo
Galmudug
5- Soo celinta Xiriirkii Wadamada Soomaaliyaa iyo Kenya
6- Heshiisyo Waxtar leh oo lala galey Dalka Turkiga
6- Soo hubintii Ciidamadii la weysanaa ee Tababarka loogu qaadey Ereteriya
7- Dadaal u gelida sidii aan ugu mid noqon lahayn Suuqa iskaashiga
Bariga Afrika
8- U gurmashada Dadka Abaarahu Saameeyeen
9- Ergeyga Gurmadka abaaraha Cabdiraxaan Cabdishakuur oo dadaal u galey u
qareemida dadka Abaaraha
10- Magacaabida la taliyayaal Waxtar leh
11- La Kulankii laab qaboojinta Waaladiintii Caruurtooda loo qaadey
Ereteriya
12- Fudeyntii in uu Xildhibaan loo dhaariyo Madaxweynihii Hore Farmaajo
13- Magacaabistii Raiisul Wasaare Tayo leh
14- Fududeynta in la soo magacaabo Xukuumad Tayo leh ee loogu magacdarey
DAN QARAN
14- La dagaalankii iyo baabi’intii Cayaal Weeradii oo Siyaasad ka dambeysey
15- Abuurida Barnaamijkii Shaqo Abuurka Dhalinyarada
16- Tagistii Wasaaradda Gaashaandhiga iyo la Xisaabtanka Saraakiusha
Ciidamada
17- Fududeyntii in Baarlamaanka uu asaxiyo Xukuumadii Dan Qaran
18- Ku dhawaaqidIi ereygii ahaa “Aargoosi ma jiro”
19- Dib u soo celintii dadkii sida Sharcidarada ah looga qaadey
Darajooyinka Ciidamada
20- Markii ugu horeysey oo la Taliye Madaxweyne helaan Haweenka
21- Wuxuu ka dhabeeyey Halkudhigii ahaa “SOOMAALI OO HESHIIS AH, IYO
DUNIDA OO HESHIIS LA AH”
Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, oo ku sugan magaalada
Garoowe, ayaa wadahadal kula jira madaxweynaha Puntland, Siciid Cabdullaahi
Deni.
Kulankan ayaa kusoo aaday xilli ay 100 maalmood u buuxsantay dowladda XasanSheekh, tan iyo markii xilka loo dhaariyay.
Dadaalka ay wado dowladda hadda jirta ee uu hoggaamiyo Madaxweyne Xasan
Sheekh Maxamuud, si xal nabadeed loo gaaro si loo wada qanciyo, iyo in
socdaalka Madaxweynaha Soomaaliya ee Garoowe uu aad uga duwan yahay
booqashooyinkii hore.
Madaxwenaha ayaa markii la doortay safarro ku tagay qaar ka mid ah maamul
goboleedyada ay ka kooban tahay dowladda federaalka ee Soomaaliya, kuwaasoo
qayb ka ahaa socdaallada ay madaxtooyada ujeeddadooda ku sheegtay kuwo lagu
xoojinayo wadashaqeynta gudaha.
Waxaase durba soo baxay in ay jiraan arrimo ay Puntland ka tabanayso
dowladda dhexe, iyadoo la xasuusto khilaafkii muddada dheer socday ee u
dhaxeeyay madaxda Puntland iyo dowladdii madaxweynihii hore, Maxamed
Cabdullaahi Farmaajo.
Xaflada isku aadka heerka guruubyada Champions League 2022-2023 ayaa la qabtay
maanta oo Khamiis ah fiidnimadii, waxaana ka dhashay in Inter Milan ay ku
dhacdo guruub dab ah, Bayern Munich, Barcelona iyo Viktoria Plzen.
Shabakaddan ayaa dib u eegis ku samaynaysa booska kooxaha Talyaanigu kaga
jiraan heerka guruubyada, iyo awoodda ay afarta kooxood u leeyihiin inay ka soo
gudbaan heerka Group-yada oo ay u soo baxaan isreeb-reebka oo ay wakiillada
Talyaanigu seegeen sannadihii u dambeeyay.
Kooxda Dhimashada
Kooxda saddexaad ayaa ah kooxda ugu dhibka badan siddeedda kooxood ee
daabacaadan,maadaama ay ku jiraan saddex ka mid ah kuwii hore ugu soo
guuleystay tartanka qaaradda.
Waxa ay u muuqataa in Inter Milan ay aad u adagtahay in ay ka gudubto heerka
Group-yada gaar ahaan marka ay joogaan kooxda Bavarian-ka iyo Barca kuwaas oo
ku taageeray saxiixooda heshiisyo weerar oo kala duwan intii lagu jiray suuqii
xagaaga.
Inter ayaa ku qasbanaan doonta in ay ku dadaalaan in ay ugu yaraan booskooda
labaad kaydsadaan, si ay u xaqiijiyaan booskooda wareega 16ka, laakiin waxaan
shaki ku jirin in uu mari doono imtixaan hore oo qaaradeed, si uu ugu soo baxo
isreeb reebka.
Kooxaha isku dheeli tiran ee
Napoli ayaa ku dhacay Group-ka kowaad ee Ajax,Liverpool iyo Rangers,waxana ay
ku wada jiraan guruub isku dheeli tiran,inkastoo laga yaabo in ay khatar badan
ku jirto,marka loo eego awooda kooxaha Holland iyo England.
Kooxda Scottish-ka ee Rangers, ayaa soo kabasho cajiib ah ku jirta muddooyinkan
dambe, ka dib markii ay heerka isreeb-reebka kaga soo gudubtay Holland
Eindhoven garoonka dambe ee isreebreebka, taasoo xaqiijinaysa in Napoli ay
iyaduna taxaddar muujinayso.
Dhanka Milan, inkastoo ay hogaanka Group E kula jiraan Chelsea, joogitaanka
Austria Salzburg iyo Croatian Dinamo Zagreb oo isku group ah ayaa laga yaabaa
inay hawlahooda ka fududeeyaan Inter iyo Napoli.
Hadii ay wax ka qaldamaan Group E, waxaa laga yaabaa in kaalinta labaad ay si
xoogan ugu soo baxdo kooxda Milan, hadii Chelsea ay ka soo muuqato heerkeedii
caadiga ahaa dhawaanahan horyaalka oo ay ku guuleysato inay hogaanka qabato.
Dhanka kale, kooxda Juventus ayaa sidoo kale ah mid isku dheeli tiran, inkastoo
uu qandaraaska kula jiro Paris Saint-Germain.
Bianconeri ayaa ku adkaan doonta oo tartan adag kula jirta PSG marka hore,
laakiin waxaa laga yaabaa inay ku adkaato inuu u soo baxo, haddii Benfica
Portuguese ay ka soo muuqan karto heerar cajiib ah, si ay ugu tartanto
tikidhada isreebreebka.
Madaxa bini’aadantinimada ee Qaramada Midoobay Martin Griffiths ayaa
lacag dhan 10 milyan oo doolarka Mareykanka ah ka sii daayay Sanduuqa Dhexe ee
Gurmadka Degdegga ah ee CERF, si loo dardargeliyo gargaarka degdegga ah ee
Soomaaliya, oo eegaya godka godka dheer kadib abaartii ugu darneyd muddo 40
sano ah.
Sida laga soo xigtay UN OCHA, heerar masiibo ah oo cunto yari ah ayaa lagu
dhawaaqay markii ugu horeysay tan iyo 2017, iyada oo 213,000 oo qof ay ku sugan
yihiin xaalado u eg macaluul iyo kala bar dadka - 7.8 milyan oo qof - ayaa ah
cunto yari ba'an.
“Saacaddu way sii dhammaanaysaa dadka ku nool Soomaaliya. Haddii
aan hadda xoog lagu kicin, way dhammaan doontaa oo carruurta nafaqo-xumadu
hayso waxay u badan tahay inay dhintaan marka hore,” ayuu ka digay Isuduwaha
Gargaarka Degdegga ah Griffiths.
Madaxa bini'aadantinimada ee Qaramada Midoobay ayaa intaa ku daray in
dhaqaalahan uu noqon doono mid muhiim ah si looga hortago musiibo kale oo dalka
ka dhacda. “Dhaqaalahan cusub waxa uu ka caawin doonaa hay’adaha samafalka
in ay helaan sahay iyo shaqaale sida ugu dhaqsaha badan ee bani’aadamka ah si ay
gacan uga geystaan ka hortagga masiibo kale oo ka dhacda
Soomaaliya. Laakiin xal maaha. Waxaan u baahanahay in gacmaha la is
qabsado oo dhammaan agabkiina la abaabulo si aan uga hortagno macluusha.
Hay'adda Qaramada Midoobay ayaa ku sheegtay tirada dadka ku barokacay
abaaraha Soomaaliya tan iyo 2021-kii in ka badan 1 milyan, waxaana lagu
qiyaasay 1.5 milyan oo carruur ah oo da'doodu ka yar tahay 5 sano ay soo food
saartay nafaqo-xumo ba'an. Sida laga soo xigtay Qaramada Midoobay, 386,400
oo carruur ah ayaa sidoo kale u baahan doona daaweyn nafaqo oo degdeg ah si ay
u noolaadaan.
In ka badan 21 milyan oo qof oo ku nool bariga Itoobiya, waqooyiga Kenya
iyo Soomaaliya ayaa wajahaya heerar sare oo cunto yari ah, ka dib afar xilli oo
roobaad oo xiriir ah, iyadoo la saadaaliyay xilli roobaadkii shanaad bilaha soo
socda, taasoo sare u qaadi doonta baahida.
Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan bini’aadantinimada ayaa ku
cel-celisay in Soomaaliya aysan u baahnayn gargaar degdeg ah si loo badbaadiyo
nolosha loogana hortago macluusha, balse ay sidoo kale u baahan tahay maalgashi
la taaban karo oo xagga hab-nololeedyada, horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha
iyo la qabsiga cimilada si loo dhiso u adkeysiga dhibaatooyinka cimilada
mustaqbalka
.jpeg)
