Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh
Maxamuud ayaa guddoomiyay kulankii labaad ee shirka Golaha Wadatashiga Qaran
kaasoo socday muddo laba maalmood ah 11-12 September 2022. Shirka oo ku
qabsoomay magaalada Muqdisho waxaa ka soo qayb galay Ra’iisul Wasaaraha
Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xamse Cabdi Barre, Madaxweynaha
Jubbaland Mudane Axmed Maxamed Islaam, Madaxweynaha Koonfur-galbeed
Mudane Cabdicasiis Xasan Maxamed (Lafta-gareen), Madaxweynaha Galmudug
Mudane Axmed Cabdi Kaariye, Madaxweynaha Hirshabeelle Mudane Cali
Cabdullahi Xuseen (Cali Guudlaawe) iyo Madaxweynaha Puntland Mudane Saciid
Cabdullaahi Deni oo isagu kaga qeyb-galay aalladda fogaan aragga.
QODOBADA KA SOO BAXAY KULANKAN GWQ
Labadii maalmood ee shirkan socday waxa ay Madaxwaynaha iyo xubnaha Golaha
Wada tashiga Qaranku diirada saareen sidii loo dardargelin lahaa dadaalka lagu
samata bixinayo dadka Soomaaliyeed ee ay sida daran u saamayeen abaaruhu,
waxaana la isla gorfeeyay arrimha amniga dalka, iyadoo dib loo milicsaday
qodobadii kasoo baxay shirkii 12 kii June 2022.
Gunaanadkii shirka labada maalmood ee Golaha Wadatashiga Qaran ku yeeshay
magaalada Muqdisho 11-12 September 2022 waxaa Goluhu isku raacay qodobada
soo socda:
1) Ka dib abaarihii oo daba dheeraaday, dagmooyin ka mid ah dalkeenna ayaa
galay xaalad adag, hadaba Golaha Wada tashiga Qaranku waxa uu
go’aamiyay in dowladdu dardar galiso howlaha lagu badbaadinayo dadka
tabaalaysan, waxaana la faray dhammaan hay’adaha ku hawlan gurmadka in
ay mideeyaan dadaallada ku wajahan yaraynta saamaynta aabaraha. Goluhu
wuxuu ugu baaqayaa shacabka Soomaaliyeed in ay si buuxda is kugu
gurmadaan. Sidoo kale, saaxiibada Soomaaliya ayuu Goluhu ugu baaqay in
ay laba jibbaaraan taageerada gurmadka abaaraha.
2) Goluhu wuxuu si mug leh u bogaadinayaa howlgalada la-dagaallanka
argagixisada ee ka socda dhammaan deegaannada dalka, gaar ahaan kaalinta
ay shacabka reer Hirshabelle, Galmudug iyo Koonfur Galbeed ka
qaadanayaan la-dagaalanka argagixisada.
3) Goluhu wuxuu ugu baaqayaa deegannada kale ee dalka iyo dhammaan
qaybaha kala duwan ee bulshada sida odayaasha, culimaa’udiinka,
ganacsatada, dhalinyarada iyo haweenka in ay si dhab ah ugu istaagaan
dedaalada la-dagaalanka aragagixisada oo ay hormuudka ka yihiin Ciidanka
Xoogga Dalka Soomaaliyeed iyo dhammaan qaybaha kale ee ciidamada
qalabka sida.
4) Goluhu wuxuu isku raacey in la dardargeliyo lagana mira dhaliyo
wadahadalada
Soomaaliland.
5) Goluhu waxa uu xoojinayaa xiriirka iyo wada shaqaynta hay’adaha dowladda
ee labada heer si loo xaqiijiyo kalsooni buuxda iyo natiijooyin wax ku ool u
ah dawladnimada.
6) Goluhu wuxuu isku raacay in laga shaqeeyo xaqiijinta xasilooni
siyaasadeed
oo ku qotanta kalsooni, midnimo, iyo sarreynta dastuurka iyo xeerarka dalka.
7) Goluhu wuxuu isku raacey in la isugu yimaado shir kale oo lagu lafaguri
doono arrimaha hortabinta u leh dowlad dhiska Soomaaliya
Militirga Soomaaliya oo Garabka helayo Xoogga Degaanka Ayaa Xalay La
Wareegay Degmada fiidow ee Xadka Gobolada Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe ee
Dowlad Gobolkeedka Hir-shabelle,
Saraakiisha Xoogga Dalka ayaa Sheegay inay Ciidamada Dowladda Qabsadeen
habeen barkii Xalay Degmada fiidow , Buurweyn yo Degaanka Xararlugoole oo
katirsan Fiidow,
Kornel Cabdinaasir Sheekh Cali Gaabow oo Kamid ah Saraakiisha Militirga
Soomaaliya Ayaa Sheegay inay Saakay Ciidamada Dowladda Gudaha u galeen Fiidow,
Buurweyn iyo Xararlugoole kadib Markii Xalay Ciidamadu hareeraha aay dageen,
Waxuu tilmaamay inu Howlgalkan ahaay Mid qosheeysan oo Dowladda Federaalka
Soomaaliya iyo Shacabka oo iskaashanayo Aay fuliyeen,
Degmada Fiidow Ayaa Kamid ah Meelaha ugu Muhiimsan Kooxada Al-shabaab
hayeeshee inay Gacantood ka-baxaday ayey Dowladda Federaalka Guul kaga
dhigantahay,
Kacdoonka dadweyne ee kaashanaya dowladda ee deegaanadaas looga xoreeyay
al-Shabab, ayaa ka dhashay markii ay dadweynuhu u dulqaadan waayeen tacadiyada
joogtada ah ee dilka iyo xadgudubyada kale ee ay ku hayeen kooxaha argagixisadu
bulshada rayidka ah ee deegaanadaas, iyagoo deegaanadaas ka soo abaabulayay
weerarada qaraxyada iyo kuwa naf-haligga ah,” ayaa lagu yiri qoraalka dowladda.
Dowladda Soomaaliya ayaa dadaal ugu jirta sidii Al-Shabaab looga xoreyn
lahaa guud ahaan dalka, waxaana ka socda qeybo badan oo kamid ah gobolada
dalka.
Sidoo kale Dawladda Soomaaliya ay ka go’an tahay inay shacabka ka dulqaado
tacadiyadda Al-Shabaab ee 15-sano jirsaday, “Waxaa dowladda ka go’an in la
ciqaabo dambiilayaasha,” ayaa lagu yiri warkaan.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda
Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo uu wehliyo Ra’iisul
Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xamse Cabdi Bare ayaa warbxin
ku aaddan hawlaha la xiriira dhismaha hay’adda iyo doorkeeda shaqo ka dhagaystay
Hantidhawraha Guud ee Qaranka Mudane Maxamed Maxamuud Cali iyo xubno ka tirsan
Hay’adda Xisaabiyeyaasha Soomaaliyeed (SICPA).
Madaxweyne Xasan ayaa kulanka lagula wadaagay muhiimadda ay dalka u
leedahay dhismaha hay’addan oo door wanaagsan ka qaadan doonta soosaarista
xisaabiyeyaal la aqoonsanyahay oo xirfad sare leh kuwaas oo qayb ka noqon doona
dadaallada sare loogu qaadayo hannaanka maaraynta nidaamka maaliyadeed, shaqo
abuurka, hufnaanta hay’adaha maaliyadeed, dhiirigalinta maalgashiga shisheeye
iyo kobcinta dhaqaalaha dalka.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa dhankiisa tilmaamay in la dardargaliyo
dhammaystirka dhismahaha hay’adda isaga oo xusay baahida loo qabo xisaabiyeyaal
xirfad leh maadaama dalku uu ku jiro xaalad dib u soo kabasho iyo horumar
dhinacyo badan taabanaya.
xasan sheekh maxamuud ayaa intii laa doortey kuhawlan sidii kor loogu qaadi
lahaa dhaqaalaha wadanka isagoo hanti dhowrka iyo hay,ada isla xisaabtanka kor
u qaadaya.
Waxaan uga mahadcelineynaa Madaxweynaha Soomaaliya dadaalka uu ugu jiro
horumarinta dalka oo afartii sano ee la soo dhaafay aan wax tallaabo ah qaadin
Horyaalka Ingiriiska ayaa go’aamiyay in dib loo dhigo ciyaarihii wareegga
toddobaad ee tartanka oo lagu waday in uu furmo berri oo Sabti ah, si loogu
baroor diiqayo geerida boqoradda Elizabeth II.
"Kulankii saaka, kooxaha Premier League waxay xushmad u siiyeen
Boqorada Queen Elizabeth II, si ay u sharfaan nolosheeda gaarka ah iyo
waxtarkeeda qaranka," Premier League ayaa lagu yiri bayaan.
"Astaan ixtiraam ahaan, wareega Premier League dib ayaa loo dhigi
doonaa."
Madaxa fulinta ee Premier League Richard Masters ayaa yiri: "Anaga iyo
naadiyadayada waxaan jeclaan lahayn inaan xusno sharafteeda muddada dheer iyo
adeeggeeda joogtada ah ee waddankeena. Sida boqoraddayada ugu muddada dheer,
waxay ahayd dhiirigelin waxayna ka tagtay dhaxal cajiib ah nolosha ka dib. naf
hurid."
"Waqtigan murugada badan maaha qaranka oo kaliya, balse sidoo kale
malaayiinta qof ee adduunka ku nool ee u riyaaqay, waxaan si wadajir ah ula
qaybsanaynaa dhammaan dadkii ka tacsiyeeyey geerideeda," ayuu
raaciyay.
Horyaalka ayaa xusay in wax badan oo ku saabsan ciyaaraha Premier League inta
lagu guda jiro xilliga baroor diiqda la soo bandhigi doono waqtigeeda.
Wararka laga helayo gobolka Hiiraan ee bartamaha Soomaaliya ayaa sheegaya
in maanta maleeshiyaadka kooxda Macawiisleyda ay weerar culus ku qaadeen
deegaanka Geed-weyne oo hoostaga degmada Jalalaqsi oo ka tirsan gobolkaasi,
halkaas oo ay sidoo kale ku suganaayeen xoogag ka tirsan kooxda Al-Shabaab.
Maleeshiyaadka Macawiisleyda ayaa weerarka la beegsaday saldhig ay
Al-Shabaab ku leeyihiin deegaankaasi, waxaana kadib qarxay dagaal culus oo
foolka fool ah.
Horjoogayaal u hadlay Macawiisley ayaa shaaca ka qaaday in duulaankooda uu
jawaab u yahay weerarkii ay kooxda Al-Shabaab ku leysay dadkii shacabka ahaa ee
Sabtidii ka dhacay gudaha deegaanka Afar Irdood oo dhaca duleedka magaalada
Beledweyne.
Sidoo kale waxa ay intaasi ku dareen inay khasaare lixaad leh gaarsiiyeen
Al-Shabaab, isla-markaana ay ka dileen ugu yaraan illaa 50 xubnood, sida ay
hadalka u dhigeen.
Dhanka kale ma jiro wax hadal ah oo ka soo baxay kooxda Al-Shabaab oo ku
aadan dagaalkaas ee ay guulaha ka sheegteen maleeshiyaadka Macaswiisleyda oo
kaashanaayo ciidamada dawlada
Tan iyo markii Al-Shabaab ay labaatan qof oo shacab ah ku toogteen deegaanka
Afr Erdoud ee gobolka Hiiraan, waxaa sii kordhayay weerarada ay geysanayaan
ciidamada deegaanka oo jawaab u ah dhaq dhaqaaqyada iyo falalka foosha xun ee
Al-Shabaab.
Al-Shabaab ayaa dhawaan xasuuq bahalnimo ah u geystay shacabka reer
Hiiraan, waxaana ay ku dileen ku dhawaad 20 qof oo rayid ah oo isugu jiray
haween, caruur iyo dad waayeel ah, sidoo kale waxaa ay burburiyeen gawaari ay
raashiin u rarneyd xilli habeen ah ay weerar ku qaadeen deegaan ku dhow
magaalada Beledweyne oo qiyaastii 300 KM dhanka waqooyi kaga beegan magaalada
Muqdisho. .
Xaaladda ayaa haatan aad u kacsan, waxaana dhaq-dhaqaaqyo milatari oo iska
soo horjeedo laga dareemayaa deegaanno dhowr ah oo ka tirsan gobolka Hiiraan.
Isku dayga dowladda cusub ee lagu ciribtirayo argagixisada Soomaaliya
laguna faafinayo amniga iyo badqabka ayaa wali sii socda
Madaxa bini'aadantinimada ee Qaramada Midoobay ayaa saadaaliyay Talaadadii
in ugu yaraan 1 bilyan oo doolar si degdeg ah loogu baahan yahay si looga
hortago Macluusha Soomaaliya
bilaha soo socda iyo horraanta
sanadka soo socda markaasoo la filayo in laba xilli oo kale oo qalalan ay sii
kordhiyaan abaarta taariikhiga ah ee ku dhufatay dalka Geeska Afrika.
Martin Griffiths ayaa isagoo ku sugan magaalada Muqdisho ee caasimadda
Soomaaliya ku sheegay warbixin cusub oo ay soo saareen guddiga madaxa banaan ee
khubarada ah in Soomaaliya ay macluul ka dhici doonto inta u dhaxeysa bilaha
October iyo December “haddii aynaan ku guuleysan in aan iska difaacno oo aan ka
fogaano sidii ay u dhacday. Waxay ahayd kiiskii 2016 iyo 2017."
Sidhookale Todobaadki hore, dawlada Soomaaliya ayaa soo saaray baaq deg deg
ah oo ay uga dalbanayaan beesha caalamka in la caawiyo labada milyan ee qof ee
halista ugu jira cunno yarida oo ka mid ah ku dhawaad 8 milyan oo Soomaali ah
oo ay abaaruhu saameeyeen.
Dabayaaqadii bishii June, Save the Children waxa ay beesha caalamka uga
digtay in Soomaaliya ay ku sii socoto “macaluul ba’an”.
Marka loo eego tirooyinka Qaramada Midoobay iyo dowladda Soomaaliya,
qiyaastii 7.8 milyan oo ka mid ah dadka Soomaaliyeed (ilaa 16 milyan) ayaa u
baahan gargaar cunto.
Bishii Luulyo ee la soo dhaafay, Ergeyga Madaxweynaha Soomaaliya ee
Arrimaha Bani’aadantinimada iyo Gurmadka Abaaraha, C/raxmaan C/shakuur ayaa
xaqiijiyay in 300,000 oo Soomaali ah ay hadda la ildaran yihiin gaajo.
Imaaraatka Carabta oo ka jawaabaya baaqyada walaalohooda Soomaaliya ayaa ku
dhawaaqay in ay gacan ka geysan doonaan sidii ay u soo diri lahaayeen gargaar
iyo gargaar bini’aadantinimo iyo gargaar, waxayna ballan qaadeen in ay wax
badan ka qaban doonaan abaaraha, isla markaana ay ka taageeri doonaan sugnaanta
cuntada.
Sidoo kale waxaa weli socda dadaallada bani’aadantinimo ee Imaaraadka
Carabta ay ugu gurmanayaan shacabka Soomaaliyeed iyo sidii loo dhimi lahaa
dadka ay abaaruhu saameeyeen.
Hay’adaha Samafalka ee Imaaraadka oo kaashanaya Hay’adda Maareynta
Musiibooyinka Soomaaliyeed iyo Hay’adaha ay khuseyso ayaa bilaabay in ay
gar-gaar u qeybiyaan dadka iyo barakacayaasha ku nool Deegaannada iyo Xeryaha
ay ku nool yihiin, kuwaasi oo ay abaaruhu sida ba’an u saameeyeen deegaannada
Maxaas iyo Matabaan ee Gobalka Hiiraan. Maamulka Gobolka Shabeellaha Hoose
.jpeg)
