Wadamada Golaha Iskaashiga Khaliijka ayaa ku baaqay in loo baahan yahay
dadaal wadajir ah iyo is garab istaaga beesha caalamka si meesha looga saaro
dhibaatooyinka bini’aadantinimo ee Soomaaliya soo food saartay lana yareeyo
saameynta ay ku yeelan karto dadka Soomaaliyeed iyo saameynta ay ku leedahay
xuquuqul insaanka.
Khudbad uu ka hor jeediyay Golaha Xuquuqul Insaanka oo uu ka jeediyay
Wakiilka Joogtada ah ee Sacuudiga u fadhiya Qaramada Midoobay ee Geneva,
Danjire Abdulmohsen bin Khathela, sida ay sheegtay Wakaaladda Wararka Sacuudiga
ee SPA, waxay sidoo kale ku baaqday in la xoojiyo dadaallada iyo xoojinta
taageerada bini'aadanimo ee la siinayo Soomaaliya; Dadaalka lagu yareynayo
caqabadaha bini'aadantinimada, iyo kor u qaadista xaaladda xuquuqda aadanaha.
Dowladaha GCC waxay caddeeyeen inay garab taagan yihiin dowladda iyo
shacabka Soomaaliyeed si loo gaaro barwaaqo iyo xasillooni, xaqiijinta
gudashada waajibaadka ka saaran qawaaniinta caalamiga ah, ilaalinta xuquuqul
insaanka ee ku jirta, iyagoo ammaanay dadaalka iyo dadaalka aan kala go’a
lahayn Dowladda Soomaaliya si ay u wanaajiso xaaladda xuquuqul insaanka ee
dhulkeeda,
iyo wadashaqeyn joogta ah oo ay la yeelato hababka caalamiga ah ee xuquuqul
insaanka.Waxay tilmaantay baaxadda caqabadaha hortaagan Soomaaliya oo ay ka mid
yihiin khataraha argagixisada, macluusha iyo abaaraha daran, kuwaas oo horseeda
xasillooni la’aanta xuquuqda aadanaha. .
Midowga Yurub ayaa dib u soo cusboonaysiiyay taageeradii uu siin jiray dowladda
Federaalka Soomaaliya, wuxuuna si adag u garab taagan yahay dowladda Federaalka
Soomaaliya dadaallada joogtada ah ee lagu xoreynayo bulshooyinka muddada dheer
ku dhibaateysnaa xukunka kooxda “Al-Shabaab” iyo sidii loo xaqiijin lahaa in
taageero iyo kaalmo loo fidiyo. iyaga, gaar ahaan kuwa aadka ugu baahan.
War saxaafadeed ka soo baxay Midowga Yurub ayaa lagu daabacay bogga rasmiga
ah ee ururka Midowga Yurub, kaasoo looga hadlay weeraradii ugu dambeeyay ee
dagaalyahannada Al-Shabaab ay ku qaadeen mas’uuliyiin ka tirsan dowladda, ciidamada
nabad sugidda, shaqaalaha caafimaadka iyo dad rayid ah oo ku sugnaa degmada
Baldwini ee xarunta gobolka Hiiraan ee bartamaha dalka. Soomaaliya, ayaa
Isniintii, taasoo keentay dhimasho iyo dhaawac, oo ay ku jiraan saraakiil.
War-saxaafadeedka ayaa intaas ku daray: “Weeraradan waxay muujinayaan hagar
la'aanta Al-shabaab, kaddib howlgalladii lagu guuleystay ee ammaanka ee ka
dhanka ahaa bilihii la soo dhaafay, waxaana tani ay midawga Yurub dib u
xaqiijinaysaa doorkooda ah taageeridda joogtada ah ee hannaanka dowlad-dhisidda
Soomaaliya iyo la-hawlgalayaasha. sidii nabad iyo amni looga samayn lahaa
dhexdeeda.”
Dib u cusboonaysiinta taageerada Midowga Yurub iyo garab istaagga dowladda
Federaalka Soomaaliya Waxa ay timid kadib dadaalo uu sameeyay madaxweynahaSoomaaliya,waxana uu sabab u yahay dhammaan tillaabooyinkan looga sifeynayo
argagixisada dalka
shaley oo Isniin ah, Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka ah ee Soomaaliya,
Xamza Cabdi Beerri, ayaa shir guddoomiyey kulan deg deg ah oo looga hadlay
xaaladda ammaan ee magaalada Beledweyne ee gobolka Hiiraan, oo ay ka dhaceen
qaraxyo ay Al-Shabaab ka geysatay magaaladaas, kuwaas oo sababay dhimasho iyo
dhaawac. , oo uu ku jiro wasiirka caafimaadka, iyo burbur hantiyeed.
Ra’iisal wasaaraha ayaa sheegay in qaraxyada ay kooxda nabad diidka ah ku
qaadeen magaalada Baldwin ay tusaale u tahay in ay ka hortagi waayeen ciidamada
ay kula dagaalamayaan goobaha dagaalka, maadaama ay beegsadaan dadka rayidka
ah.
Kulanka ayaa lagu lafa guray guud ahaan howlgallada dib u xoreynta ah ee ka
socda qaar ka mid ah gobollada dalka.
Sidhookale Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa cambaareeyay
qaraxyadaasi, isagoo tacsi u diray ehelada dadkii ku dhintay qaraxaasi, isagoo
sidoo kale amray in dowladda Federaalka ay daweyn u fidiso dadkii ku dhaawacmay
qaraxaasi.
Madaxweynaha ayaa ugu baaqay laamaha amniga dowladda federaalka iyo kuwa
nabad sugidda dowlad goboleedka Hirshabeelle in ay ka digtoonaadaan oo ay ka
hortagaan falalka ay maleegayaan Al-Shabaab oo laga yaabo in ay geystaan
weeraro ismiidaamin ah kadib markii looga adkaaday goobaha dagaalka.
Madaxweynaha ayaa kula dar daarmay shacabka Hirshabelle in ay xoojiyaan
midnimada, islamarkaana ay sii wadaan la shaqeynta ciidamada Soomaaliya si loo
dhameystiro xoreynta deegaanada ay maleeshiyaadka ka soo abaabulaan weerarada.
Dhinacakale Kooxda Al-Shabaab ayaa sheegatay mas’uuliyadda qaraxyadan,
waxaana afhayeenka maleeshiyada kooxdan Cabdicasiis Abuu Muscab uu sheegay inay
ahaayeen kuwa is-miidaamin ah.
Beledweyne waxay xuddun u ahayd abaabulka dadka degaanka ah ee ka dhanka ah
Al-Shabaab oo ciidanka dawladda iyo maleeshiyaadka degaankaas tuulooyin badan
uga qabsadeen Al-Shabaab.
Qaraxyadan ayaa imanaya ayada oo gobolka Hiiraan ay ka socdaan howlgallo
xooggan oo kooxda Al-Shabaab looga xoreynayo gobolka. Howlgalladan oo hadda
socda muddo bil ku dhow, ayaa waxaa Al-Shabaab looga saaray deegaano badan.
Shir uu hoggaaminayo Wasiirka Wasaaradda Maaliyadda Soomaaliya oo ay qeyb
ka yihiin Hay'adda Lacagta Adduunka ee IMF iyo Bangiga Adduunka ayaa maanta ka
furmay magaalada Nairobi ee caasimadda dalka Kenya.
Shirkaan ayaa diiradda lagu saarayaa arrimaha dib-u-habeynta Maaliyadda,
dib u eegista sharuudaha barnaamijka Deyn Cafinta Soomaaliya, heerka
siyaasadda dhaqaalaha, iyo nidaamka Maamulka Guud ee Maaliyadda dalka ee loo
soo gaabiyo (PFM).
Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya Dr. Cilmi Maxamuud Nuur, wuxuu sheegay in
shirkaan oo ah wajigii labaad oo ay soo qabanqaabisay Hey'adda Lacagta Adduunka
IMF, si weyn loogu lafa-guri doono heerka siyaasadda dhaqaalaha iyo
dib-u-habayntiisa.
Shirkaan oo socon doono muddo lix maalin ah ayay ka soo qeyb galeen
Wasiirka Qorshaynta, Guddoomiyaha Bangiga Dhexe, qaar ka mid ah Hey'adda
dowladda Federaalka iyo wakiillo ka socda Hey'addaha calaamiga ah ee dhaqaalaha
adduunka.
“Waxaan diiradda saaraynaa si aan wadajir uga shaqayno xoojinta
dhaqaaleheenna mustaqbal ka dhaw. Waxaan u mahadcelinayaa hay’adaha Dowladda ee
shirka nagala soo qeyb galay, sida Wasaaradda Qorshaynta, Bangiga dhexe,
Xafiisyada Ra’isul Wasaaraha iyo Madaxtooyada." Ayuu yiri Wasiirka
Maaliyadda Soomaaliya.
Bartamihii bishii Agoosto 2022 ayuu wajigii 1-aad ee shirkaan ka dhacay
magaalada Istanbul ee dalka Turkiga, Hay’adaha dhaqaalaha caalamka oo ay
hoggaan u tahay IMF, ayaana diiradda saaraya sidii looga dhabayn lahaa
hannaanka dib-u-habeynta Maaliyadda.
Barnaamikja Dayn cafinta ayaa ah mid ka mid ah howlaha adag ee hor yaalla
maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, waxaana la filayaa in wajigiisa ugu
danbeeya la soo laabo inta uu xafiiska joogo, sida uu sheegay markii la doortay
kadib.
Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Masjidka Shuhadada ee
madaxtooyada kaga qeyb galay salaadda Janaasada taliyehii qaybta guud ee
boliiska gobolka Banaadir, Sarreeye Guuto Farxaan Maxamuud Aadan oo ku
geeriyooday dagaalkii kadhacay deeganno ka tirsan Shabeellaha Dhexe.
Madaxweynaha Soomaaliya ayaa tilmaamay in Marxuum Farxaan Maxamuud Qoroole
uu ahaa geesi ay ka go’anayd in uu Shabaab ka xoreeyo dalkiisa, wuxuuna sheegay
inuu noqday halyay u shahiiday isagoo haya jidka sharafta badan.
“Dadka Soomaaliyeed maanta waxa ay leeyihiin hal cadow oo ay tahay in ay cudud
iyo caqliba u mideeyaan. Caqli saliim ah ma ahan in aynu aqbalno ficilladooda
gumaadka ah. Qofkasta oo Soomaaliyeed waxaa waajib ku ah in uu doorkiisa ka
qaato dagaalka ka dhanka argagixisadaas,” ayuu yidhi madaxweyne Xasan Sheikh.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sheegay in ay damiir xumo tahay
ganacsatada hantidooda sida baadda ah u siiya Alshabaab, taasoo uu
sheegay inay ku maalgeliyaan dhagarta ay Alshabaab ku gumaadaan shacabka
Soomaaliyeed ee birmi-gaydada ah.
Madaxweynuhu wuxuu sheegay in aysan dowladdu aqbalayn arrinkaas,
islamarkaana lala xisaabtami cid kasta oo Alshabaab ku maalgalisa dhaqaale ama
siyaabo kale ula macaamisha.
Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sidoo kale ballan qaaday in ay garab istaagi
doonaan ciidamada iyo shacabka Soomaaliyeed ee la dagaalanka argagixisada
Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka hadlay geerida
taliyihii booliska gobolka Banaadir Jeneraal Farxaan Maxamuud Aadan (Farxaan
Qaroole) oo maanta lagu dilay qarax ka dhacay deegaanka Basra ee gobolka
Shabeellaha Dhexe.
Madaxweynaha ayaa ugu horeyntii shacabka Soomaaliyeed iyo Ciidamada Qalabka
Sida uga tacsiyeeyay geerida ku timid taliye Farxaan Qaroole iyo askar ka
tirsan Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo ku shahiiday dagaalkii saaka ka
dhacay deeganno ka tirsan Shabeellaha Dhexe.
Madaxweynaha ayaa tilmaamay sida ciidamada geesiyaasha ah ee Soomaaliyeed
ay uga go’an tahay in ay xoreeyaan dalka oo ay nolol karaamo leh ugu noolaan
lahaayeen dadkoodu ama in ay u shahiidaan iyagoo gudanaya waajibaadkaasi qaran.
Waxa uu sheegay in Sarreeye Guuto Farxaan Maxamuud Aadan, Alle ha u
naxariistee uu lahaa go’aan naf hurnimo, kaasi oo uu ku shaqeeyey maantana u
shahiiday.
“Sarreeye Guuto Farxaan Maxamuud Aadan iyo askartii kale ee la shahiidday
waxa ay waqtigoodii iyo naftoodooba u hureen sidii ay nabad ugu noolaan
lahaayeen shacabka Soomaaliyeed, waxayna dadaal badan galiyeen sidii Soomaaliya
looga sifeyn lahaa kooxaha argagixisada ah.”
Madaxweynaha ayaa ugu dambeyntiina waxa uu Jeneraal Qaroole iyo askartii
kale ee la shahiidday maanta Alle uga baryay naxariistiisa Jannatul Fardowsa,
qoyskii iyo ehelladii ay ka tageenna sabur iyo iimaan in uu ka siiyo.
.jpeg)
